သမၼတ အုိဘားမား

ည ၁၁ နာရီ (နယူးေယာက္ အခ်ိန္) မွာ အုိဘားမာ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ႏုိင္သြားျပီလုိ႔ သတင္းဌာန အားလုံးလုိလုိကေၾကျငာသြားၾကပါတယ္။ သူရဲ့ျပိဳင္ဘက္ ဂၽြန္မက္ကိန္းက သူရုံွးသြားတာကုိ အသိအမွတ္ျပဳေၾကာင္းဖုံးဆက္ေျပာျပီးသြားပါျပီ။ ၂၀၀၄ ခု ေရြးေကာက္ပြဲကဆုိ ေနာက္တေန႔ မနက္မုိးလင္းခါနီးအထိ ဘယ္သူႏုိင္မွန္းမသိေသးသလုိ၊ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္ကဆုိ လခ်ီျပီး မဲေရခဲ့ရပါတယ္။
အဲဒါနဲ႔ယွဥ္ၾကည့္ရင္ေတာ့ အိုဘားမားက အျပတ္အသတ္ႏုိင္တာေပ့ါ။

အုိဘားမားဟာ အေမရိကန္ရဲ့ ပထမဦးဆံုးလူမဲသမၼတျဖစ္ျပီး၊ အသက္ ၄၇ ႏွစ္သာရွိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ အေမရိကရဲ့ ၅ ဦးေျမာက္ အသက္အငယ္ဆုံး သမၼတျဖစ္ပါတယ္။ (အငယ္ဆုံးက ၄၂ အရြယ္မွ သမၼတျဖစ္ခဲ့တဲ့ သီအုိဒုိး ရုစဗဲ့ ျဖစ္ပါတယ္။ ကေနဒီက ၄၃ ႏွစ္မွာ သမၼတ ျဖစ္ခဲ့ျပီ။ ဘီလ္ကလင္တန္က ၄၆ ႏွစ္မွာ သမၼတျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။)



သမၼတေရြးေကာက္ပြဲ႔နဲ႔ပတ္သက္လုိ႔စိတ္၀င္စားစရာ ၂ ခုကုိနည္းနည္းေျပာခ်င္ပါတယ္။
၁။ လူေတြသန္း ရာနဲ႔ခ်ီျပီး မဲေပးၾကေပမယ့္ သမၼတအႏိုင္အရုွံးကုိ ျပည္နယ္ေတြကုိ ကုိစားျပဳသူေတြရဲ့မဲနဲ႔သာဆုံးျဖတ္ပါတယ္။ လူအမ်ားစုေပးတဲ့မဲကုိ (popular votes) လုိ႔ေခၚျပီး ျပည္နယ္ကုိ ကုိယ္စားျပဳသူေတြရဲ့မဲကုိ (electoral votes) လုိ႔ေခၚပါတယ္။
၂၀၀၄ ခုႏွစ္မွာ အယ္လ္ဂုိးက လူအမ်ားေပးတဲ့မဲမွာႏုိင္ျပီး ကုိယ္စားျပဳသူေတြေပးတဲ့မဲမွာ ရွုံးသြားလုိ႔ ဘူရွ္ သမၼတ ျဖစ္လာခဲ့တာပါ။ တနည္းေျပာရရင္ လူအမ်ားေပးတဲ့မဲက သိပ္အဓိပၸါယ္မရွိသလုိျဖစ္ေနတာေပါ့။
ဒါ့အျပင္ ကုိယ္စားျပဳသူေတြရဲ့မွာလည္း ႏုိင္တဲ့သူက အဲဒီျပည္နယ္ရဲ့ မဲအကုန္ရပါတယ္။ ဥပမာ နယူးေယာက္ျပည္နယ္မွာ Electoral Vote စုစုေပါင္း ၃၁ ခု ရွိပါတယ္။ အဲဒီ ၃၁ မဲမွာ ၁၆ မဲ၊ ၁၅ မဲ ျဖစ္ခဲ့ရင္ - ႏိုင္တဲ့သူက ၃၁ မဲလုံးရျပီး ရွုံးသူက တမဲမွ မရပါဘူး။ ABBA ရဲ့သီခ်င္းစာသားလုိ "the winner takes it all .. the loser standing small" ျဖစ္သြားတာေပါ့။

ဒီလုိဘာေၾကာင့္ျဖစ္ရသလဲဆုိတာကေတာ့ အေမရိကရဲ့ သမုိင္းနဲ႔ဆုိင္ပါတယ္။ အေမရိကလြတ္လပ္ေရးရတာ ၁၇၇၆ ခုႏွစ္ကျဖစ္လုိ႔ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပလာခဲ့တာ အႏွစ္ ၂၀၀ ေက်ာ္ခဲ့ျပီျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္တုံးက မဲေပးတဲ့ေနရာကုိသြားဖုိ႔ဆုိတာ ေရတတန္၊ ကုန္းတတန္၊ ညအိပ္ညေန သြားရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လူတုိင္းလုိလုိက မဲေပးတဲ့ေနရာကုိ မသြားႏုိင္ဘဲ သူတုိ႔ေရြးခ်ယ္ေပးသူ တစ္ခ်ဳိ.က လူအမ်ားကုိ ကုိယ္စားျပဳျပီး မဲသြားေပးရတာပါ။

ကေန႔ေခါတ္လုိ သြားေရးလာေရး လြယ္ကူျပီး နည္းပညာဖြံ.ျဖဳိးတဲ့အခ်ိန္မွာ Electoral vote စနစ္ကုိ ဆက္မသုံးသင့္ဘူးလုိ႔ လူအမ်ားစုက ထင္ၾကပါတယ္။ အေျခခံဥပေဒကုိ ျပန္ျပင္ရမွာေပါ့။ အဲဒါကုိမျပင္ရင္ လူအမ်ားစုေပးတဲ့မဲက သိပ္တန္ဖုိးမရွိလုိျဖစ္ေနပါမယ္။

၂။ သမၼတ ေရြးေကာက္ပြဲကုိ ႏုိ၀င္ဘာလ ပထမပတ္ရဲ့ အဂၤါေန႔မွာ လုပ္လာတာ ႏွစ္ရာနဲ႔ခ်ီရွိပါျပီ။ မဲေပးတဲ့ေန႔ဟာ ရုံးပိတ္ရက္မဟုတ္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ မဲေပးသူေတြ အနည္းနဲ႔အမ်ား ဒုကၡေရာက္ၾကရပါတယ္။
ဒီလုိလုပ္ရတာလဲသမုိင္းအေၾကာင္းေၾကာင့္ပါ။ တနဂၤေႏြေန႔ဆုိ လူေတြက ဘုရားေၾကာင္းသြားၾကဆုိေတာ့ မဲေပးဖုိ႔မျဖစ္ႏုိင္ဘူး။ အထက္က ေျပာခဲ့သလုိ မဲေပးတဲ့ေနရာကုိ ေ၀းေ၀းလန္လန္သြားရတာေၾကာင့္ တနလၤာေန႔မွာ လုပ္ဖုိ႔လည္း အရင္ေခါတ္ေတြက မျဖစ္ႏုိင္ခဲ့ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ အဂၤါေန႔မွာ မဲေပးၾကတယ္လုိ႔ဆုိပါတယ္။
လူေတြ လြယ္လြယ္ကူကူ မဲေပးႏုိင္ေအာင္ စေနေန႔ကုိေျပာင္းခ်င္ေျပာင္း၊ ဒါမွမဟုတ္ အဂၤါေန႔ကုိ ရုံးပိတ္ရက္အျဖစ္အစုိးရက သတ္မွတ္ေပးဖုိ႔ ေျပာဆုိၾကတာကုိ ၾကားမိပါတယ္။

၄ ႏွစ္မွ တစ္ခါျဖစ္တဲ့အျပင္ ကမာၻမွာ အၾကီးမားဆုံး ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံမွာ မဲေပးတာကုိ အဆင္ေျပ၊ လြယ္ကူ၊ စံနစ္က်ေအာင္ ဒီအခ်က္ေလးေတြ ျပင္ဖုိ႔လုိတယ္လုိ႔ထင္ပါတယ္။