IOS မ်ဳိးဆက္သစ္

ပထမဦး Cisco IOS ကုိ ၁၉၈ရ ခုႏွစ္မွာ William Yeager (Born 1940, SF CA) ကေရးခဲ့ပါတယ္။ IOS အသက္ ၂၀ ေက်ာ္ရွိျပီလုိ. ေျပာရင္ရပါတယ္။
ဒီ ၁ ႏွစ္၊ ၂ ႏွစ္ အတြင္းမွာ Cisco IOS ကုိ အေျပာင္းအလည္း ေတာ္ေတာ္ၾကီး လုပ္လာတယ္ဆုိတာကုိ သတိျပဳမိပါတယ္။
ကၽြန္ေတာ္ လက္လွမ္းမီသေလာက္ ေျပာရလ်င္၊
၁။ IOS
၂။ IOS-XE
၃။ IOS-XR
၄။ NX-OS ဆုိျပီး ၄ ခုကြဲသြားမလုိ ရွိေနပါတယ္။

၁။ IOS
Original IOS ျဖစ္လုိ. အထူးေျပာစရာမရွိပါဘူး။ မၾကာခင္မွာ (၅ ႏွစ္ မွ ၁၀ ႏွစ္ အတြင္း) IOS ကုိ အသုံးျပဳတာ ရပ္စဲသြားမယ္လုိ.ထင္ပါတယ္။

၂။ IOS-XE
IOS-XE ကုိ Linux Kernel ေပၚမွာ အေျခခံထားျပီး Modular Operating System ျဖစ္ပါတယ္။ Modular ျဖစ္တဲ့အတြက္ upgrade လုပ္ရင္ျဖစ္ျဖစ္၊ Process တစ္ခုကုိ restart လုပ္ရင္ျဖစ္ျဖစ္ Router ကုိ reboot လုပ္စရာ မလုိေတာ့ပါဘူး။
IOS-XE ကုိ အသုံးျပဳတဲ့ Router တစ္ခုမွာ Operating System ကုိ backup copy အေနနဲ. run ေနမွာျဖစ္ျပီး၊ Router ကုိျပဳျပင္စရာ ရွိလ်င္ power off လုပ္ဖုိ.မလုိပါဘူး။ ေလာေလာဆယ္ Run ေနတဲ့ OS ကေန Backup ကုိေျပာင္းခ်င္ရင္လဲ မ်က္ေတာင္တခတ္ အတြင္းမွာ ေျပာင္းလုိ.ရတယ္လုိ. Cisco က ခပ္ႂကြားႂကြားေျပာထားပါတယ္။
Cisco ရဲ. တရား၀င္ အေျဖကေတာ့ IOS-XE ဟာ မ်ဳိးဆက္သစ္ IOS မဟုတ္ဘူး၊ Original IOS အတြက္ addition သာျဖစ္တယ္လုိ.ဆုိပါတယ္။

ဒီ IOS က Edge Routers ေတြအတြက္ျဖစ္ပါတယ္။ အသစ္ထြက္လာတဲ့ ASR (Aggregation Services Router) မွာ IOS-XE ကုိ အသုံးျပဳေနပါျပီ။
ASR Router ကုိ သုံးဖုိ.ရည္ရြယ္တဲေနရာေတြ ကေတာ့
၁။ Enterprise ေစ်းကြက္မွာ ရုံးခြဲေတြကုိ ဆက္သြယ္မဲ့ WAN Circuits ေတြကုိ စုေပါင္းလက္ခံတဲ့ေနရာ
၂။ Service Provider ေစ်းကြက္မွာ Broadband circuit customer ေတြကုိ စုေပါင္းလက္ခံတဲ့ေနရာ
တုိ.ျဖစ္ပါတယ္။

IOS-XE ရဲ. အားသာတဲ့ အခ်က္ေတြကေတာ့
၁။ QoS (Quality of Service) (ဗမာလုိ ဘယ္လုိေျပာရမလဲ မသိပါ။)
၂။ VoIP (Voice Over IP) အင္တာနက္ ဖုံး
၃။ Security (Firewall)
၄။ NAT (Network Address Translation) စတဲ့ အလုပ္မ်ဳိးစုံျဖစ္ပါတယ္။

စာညႊန္း -
၁။ Cisco ASR 1000 Router အေမးအေျဖ
၂။ Cisco ASR Router ကုိ တည္ထြင္သူႏွင့္ေတြ.ဆုံျခင္း

- IOS-XR နဲ. NX-OS အေၾကာင္း ဆက္ေရးပါဦးမယ္

Hello Protocol (2) - BFD the rescue?

Hello Protocol ရဲ. ေခတ္မမွီေတာ့တဲ့ ျပသနာေတြကုိေျဖရွင္းဖုိ. ၂၀၀၆ IETF အစည္းအေ၀းမွာ BFD (Bi-directionaly Forwarding Protocol) ကုိ စတင္ျပီး ေဆြးေႏြးခဲ့ပါတယ္။

BFD ကုိသံုးတဲ့ Router ၂ ခုဟာ အရင္ဆံုး session တစ္ခု တည္ေဆာက္ရပါတယ္။ TCP 3-way Handshake နဲ. သေဘာခ်င္း ဆင္ပါတယ္။

3-way Handshake ကုိ အက်ယ္ခ်ဲ.ရလ်င္ -
၁။ RouterA က RouterB ကုိ လွမ္းႏွုတ္ဆက္မယ္။
၂။ RouterB က RouterA ႏွုတ္ဆက္တာကုိ အသိအမွတ္ျပဳမယ္။ တခ်ိန္ထည္းမွာ RouterB က RouterA ကုိ ႏွုတ္ဆက္မယ္။
၃။ RouterA က RouterB ႏွုတ္ဆက္တာကုိ အသိအမွတ္ျပဳမယ္။
အထက္ပါ အဆင့္ ၃ ဆင့္ ျပီးသြားလ်င္ RouterA နဲ. RouterB တုိ. session တည္ေဆာက္တာ ေအာင္ျမင္သြားျပီလုိ.ေျပာရပါမယ္။ (This is my bloated translation of - successful 3 way handshake establishment :)

BFD ကို Router မွာ Configure လုပ္ဖုိ.အတြက္ -
၁။ ဘယ္ေလာက္ milli-second တုိင္းမွာ BFD Hello packet ကုိ ကုိယ္နဲ. မိတ္ေဆြျပဳထားတဲ့ Router ဆီကုိပုိ.မယ္။
၂။ ဘယ္ေလာက္ milli-second တုိင္းမွာ ကုိယ္နဲ. မိတ္ေဆြျပဳထားတဲ့ Router ဆီက BFD Hello packet ကုိ ေမ်ွာ္လင့္ရမယ္။
၃။ BFD Hello packet ဘယ္ႏွစ္ခု ဆက္တုိက္ လက္ခံမရလ်င္ မိတ္ေဆြအျဖစ္က ရပ္စဲမယ္။
ဆုိတာကုိ ၾကဳိတင္စဥ္းစား ဖုိ.လုိပါတယ္။

Cisco IOS မွာ အသုံးျပဳပုံက -
bfd interval <50-999ms> min_rx <1-999ms> multiplier <3-50 times>

Cisco IOS မွာ BFD ကို OSPF, BGP, EIGRP, IS-IS နဲ. HSRP protocols ေတြမွာ သုံးလုိ.ရေနပါျပီ။

OSPF ကုိ BFD နဲ.တြဲသုံးတဲ့ ဥပမာ -

interface FastEthernet 0/1
ip address 172.16.10.1 255.255.255.0
bfd interval 50 min_rx 50 multiplier 3 <-- (*)
!
router ospf 123
network 172.16.0.0 0.0.0.255 area 0
bfd all-interfaces

(*)
၅၀ မီလီစကၠန္.တုိင္းမွာ မိတ္ေဆြ Router ကုိ BFD Hello Packet ပုိ.ပါမယ္။
၅၀ မီလီစကၠန္.တုိင္းမွာ မိတ္ေဆြ Router ဆီက BFD Hello Packet ရရမယ္လုိ. ေမွ်ာ္လင့္ထားပါတယ္။
မိတ္ေဆြ Router ဆီက BFD Hello Packet ၃ ခါဆက္တုိက္ မရလ်င္ မိတ္ေဆြအျဖစ္က ရပ္စဲပါမယ္။ တနည္းေျပာရလ်င္ ၁၅၀ မီလီစကၠန္. အတြင္းမွာ မိတ္ေဆြ Router အလုပ္မလုပ္ေတာ့တာကုိ ခ်က္ခ်င္းသတိျပဳႏုိင္ပါမယ္။

ကၽြန္ေတာ္ေဆြးေႏြးျပီးသေလာက္က BFD ဟာ အျခား Hello Protocol ေတြနဲ. ယွဥ္ၾကည့္ရင္ အမ်ားၾကီးပုိျမန္တယ္ဆုိတဲ့ အခ်က္ပါ။ BFD ရဲ. အျခား အက်ဳိးေတြလည္း ရွိပါေသးတယ္။ တခ်ဳိ.ကုိေျပာရလ်င္
၁။ မီဒီယာမ်ဳိးစုံမွာ သုံးလုိ.ရတယ္ (wire, wireless, MPLS, virtual circuit etc)
၂။ Routing Protocol မ်ဳိးစုံနဲ. တြဲသုံးလုိ. ရတယ္။ (e.g. BGP, OSPF, EIGRP, IS-IS, HSRP)။ BFD မရွိခင္က Routing Protocol မွာ ပါတဲ့ Hello Protocol ကုိသုံးရပါမယ္။
၃။ Bandwidth ကုိ ေခၽြတာလုိ.ရတယ္။ Router တစ္ခုက BGP, OSPF နဲ. HSRP တြဲျပီး အလုပ္လုပ္ေနတယ္ ဆုိပါစုိ.။ အဲဒီ Routing Protocol ၃ ခု က ေနျပီး Hello Packets ၃ မ်ဳိး ပုိ.လုိက္ ယူလုိက္ လုပ္ေနရပါလိမ္.မယ္။ BFD သုံးခဲ့လ်င္ Routing Protocol ဘယ္ႏွစ္ခုဘဲ သုံးထားထား Hello Packets ၁ မ်ဳိးထဲသာ လုိအပ္ပါမယ္။

အေသးစိ္တ္အခ်က္အလက္မ်ားကုိေတာ့ စာညႊန္းမွာ ဖတ္ၾကည့္ပါ။

စာညႊန္း -
၁။ Cisco.com မွာ ရွင္းျပထားတဲ့ BFD
၂။ IETF မွာ ေဆြးေႏြးထားတဲ့ BFD စာတန္းမ်ား

Linux for Network Engineers

ifconfig
Linux ကြန္ပ်ဴတာမွာရွိတဲ့ Network Card ေတြရဲ. IP address, Subnet Mask ကုိ ၾကည့္ဖုိ.၊ ျပင္ဖုိ. သံုးပါတယ္။

ethtool
(e.g ethtool eth0) Linux ကြန္ပ်ဴတာမွာရွိတဲ့ Network Card ေတြရဲ. Speed, Duplex setting ကုိ ၾကည့္ဖုိ.၊ ျပင္ဖုိ. သံုးပါတယ္။

tcpdump
Linux ကြန္ပ်ဴတာမွာရွိတဲ့ Network Card ကုိ ျဖတ္သြားတဲ့ Packet ေတြကုိ ၾကည့္ဖုိ. သုံးပါတယ္။

netstat
ဒီ command ကုိအသုံးျပဳပုံ အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိပါတယ္။
(netstat -nr) Default gateway ကုိ ၾကည့္ဖုိ.၊ Routing Table ကုိၾကည့္ဖုိ. သုံးပါတယ္။
(netstat -s) Linux ကြန္ပ်ဴတာက Packet ဘယ္ေလာက္ ပုိ.ထားတယ္၊ လက္ခံထားတယ္ အေရအတြက္ ကုိၾကည့္ဖုိ. သုံးပါတယ္။
(netstat -at) Linux ကြန္ပ်ဴတာမွာ ေလာေလာဆယ္ အလုပ္လုပ္ေနတဲ့ TCP Sockets ေတြကုိၾကည့္ဖုိ. သုံးပါတယ္။
(netstat -au) Linux ကြန္ပ်ဴတာမွာ ေလာေလာဆယ္ အလုပ္လုပ္ေနတဲ့ UDP Sockets ေတြကုိၾကည့္ဖုိ. သုံးပါတယ္။
(netstat -ng) Linux ကြန္ပ်ဴတာမွာ နားေထာင္ေနတဲ့ Multicast group ေတြကုိၾကည့္ဖုိ. သုံးပါတယ္။

DNS Configuration File
/etc/resolv.conf

Network Configuration Files
/etc/sysconfig/network-scripts/ifcfg-xxx - RedHat Linux အတြက္သာျဖစ္ပါတယ္။
ဥပမာ eth0 ရဲ. IP Address, Subnetmask, Gateway ကုိျပင္ခ်င္လ်င္ /etc/sysconfig/network-scripts/ifcfg-eth0 မွာျပင္ရပါမယ္။ ျပင္ျပီးလ်င္ "service network restart" command နဲ. network ကုိ ျပန္စလုိက္ရင္ IP Address ေျပာင္းျပီးသြား ျဖစ္သြားပါမယ္။

Loading Network Driver Files
Linux ကုိ သိပ္မကြ်မ္းက်င္ေသးဘဲ ဒီ command ေတြကုိ စမ္းၾကည့္လုိ. အခန္.မသင့္လ်င္ ျပသနာမ်ဳိးစုံၾကဳံေတြ.ႏုိင္ပါတယ္။
lsmod - ကြန္ပ်ဴတာထဲမွာ ရွိတဲ့ module ေတြ အားလုံးကုိ ၾကည့္ႏုိင္ပါတယ္။ lsmod = List Module
modinfo - module တစ္ခုရဲ. အေသးစိတ္ အခ်က္အလက္ေတြကုိ ေလ့လာႏုိင္ပါတယ္။
modprobe - module တစ္ခုကုိ ထပ္ထည့္လ်င္ သုံးပါတယ္။
insmod - module တစ္ခုကုိ ထပ္ထည့္လ်င္ သုံးပါတယ္။
rmmod - module တစ္ခုကုိ ကြန္ပ်ဴတာက ဖယ္ထုတ္ခ်င္လ်င္ သံုးပါတယ္။

** modprobe နဲ. insmod တို. အလုပ္လုပ္ပုံ.ခ်င္း ဆင္ပါတယ္။ modeproble က အသစ္ထည့္ခ်င္တဲ့ module က အျခား module တစ္ခု လုိအယ္ေနရင္ အလုိေလ်ာက္ ထည့္ေပးသြားပါတယ္။ insmod နဲ.ဆုိရင္ module ကို ထည့္မေပးဘဲ error message ေပၚလာပါမယ္။

- မၾကာခင္ command ေတြ ထပ္ျပီး ျဖည့္ သြားပါမယ္။

Hello Protocol (1) - History and Pitfalls

Network တစ္ခုမွာ ၾကဳိးတစ္ေခ်ာင္းေခ်ာင္းျပတ္သြားလ်င္ျဖစ္ျဖစ္၊ Router သုိ.မဟုတ္ Switch ပ်က္သြားလ်င္ျဖစ္ျဖစ္ တစ္ျခား လမ္းေၾကာင္း တစ္ခုကေန အျမန္ဆုံး ျပန္ဆက္သြယ္ႏုိင္ေအာ္ ျပင္ဆင္ထားဖုိ. အေရးၾကီးပါတယ္။ ဒီလုိ ျပန္မဆက္သြယ္ႏုိင္ေသးခင္မွာ ၾကားထဲက ၾကာတဲ့ အခ်ိန္ကုိ convergence time လုိ.ေခၚပါတယ္။ Convergence time အရမ္းၾကာတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ အထက္လူၾကီး က ၾကိမ္းေမာင္းတာ၊ Customer က မေက်မနပ္နဲ. အျပစ္တင္တာ ကုိ Network နဲ. အလုပ္လုပ္ဖူးတုိင္း ၾကဳံဖူးၾကမွာပါ။ ဒိထက္ ကံဆုိးလုိ. အလုပ္ျပဳတ္သြားတဲ့လုပ္ေဖၚကုိင္ဖက္ တစ္ခ်ဳိ.လည္း ရွိခဲ့ဘူးပါတယ္။

Network Protocols ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ Router တစ္ခုဟာ ကုိနဲ. အနီးအနားမွာ ရွိတဲ့ Router တစ္ခု အလုပ္လုပ္ေနလား မလုပ္ေနဘူးလား သိရေအာင္ Hello Protocol ကုိအသံုးျပဳေလ့ ရွိပါတယ္။ ဒီလုုိ အနီးအနားက Router ကုိ Hello ဆုိလွမ္းႏွုတ္ဆက္ တာကုိ အေၾကာင္းျပန္လာရင္ Router တစ္ခုနဲ. တစ္ခု မိတ္ေဆြအျဖစ္ အသိအမွတ္ ျပဳလုိက္ၾကပါတယ္။
ဒီလုိ အနီးအနားက Router ကုိ မိတ္ေဆြအျဖစ္ အသိအမွတ္ ျပဳထားတာကုိ Neighbor Relationship လုိ.ေခၚပါတယ္။

Hello Protocol ရဲ.အလုပ္လုပ္ပုံက လြယ္လြယ္ရွင္းရွင္း ပါဘဲ။

ဥပမာ - BGP (Border Gateway Protocol) မွာ Router တစ္ခုဟာ (RouterA ဆုိပါစုိ.) ကုိယ္ရဲ. အနီးအနားမွာ ရွိတဲ့ Router (RouterB ဆုိပါစုိ.) ကုိ ၁ မိနစ္တစ္ခါ Hello ဆုိျပီး လွမ္းႏွုတ္ဆက္ပါတယ္။ RouterB က Hello ဆုိျပီးခ်က္ခ်င္းျပန္ႏွုတ္ဆက္ရပါတယ္။ တကယ္လုိ. အေၾကာင္းေၾကာင္း ေၾကာင့္ RouterB ကျပန္မႏွုတ္ဆက္ရင္ လဲ RouterA က Hello ဆုိျပီး ေနာက္ ၁ မိနစ္ ၾကာတုိင္း ထပ္ႏွုတ္ ဆက္ပါတယ္။ Hello ၃ ခါပုိ.ျပီးလုိ.မွ RouterB ဆီက ဘာမွျပန္မၾကားရလ်င္ RouterA က RouterB ကုိ မိတ္ေဆြ အျဖစ္ အသိအမွတ္ ျပဳျခင္းက ရပ္စဲလုုိပါတယ္။
RouterA ဟာ RouterB အလုပ္ ဆက္မလုပ္ေတာ့ဘူးဆုိတာ ၃ မိနစ္ၾကာမွသိ ပါလိမ့္မယ္။

အထက္က BGP ဥပမာမွာ -
ဒီလုိ ၁ မိနစ္တစ္ခါ Hello ဆုိျပီး ႏွုတ္ဆက္တဲ့ အခ်ိန္ကုိ Hello Timer လုိ.ေခၚပါတယ္။
၃ မိနစ္ၾကာလုိ. မိတ္ေဆြအျဖစ္က ရပ္စဲ့ဖုိ. ၾကာတဲ့ အခ်ိန္ကုိ Dead Timer (သုိ.မဟုတ္) Hold Timer လုိ. ေခၚပါတယ္။

Hello protocol ကုိ သုံးတဲ့ အျခား Protocol ေတြကုိ နဲနဲ ေလ့လာၾကည့္ရေအာင္။
HSRP (Hot Standby Routing Protocol), Hello Timer = ၃ စကၠန္. , Dead Timer = ၁၀ စကၠန္.
OSPF , Hello Timer = ၁၀ စကၠန္. , Dead Timer = ၄၀ စကၠန္.
EIGRP , Hello Timer = ၅ စကၠန္. , Dead Timer = ၁၅ စကၠန္.
ဒါေတြဟာ Default Value ျဖစ္ျပီး လုိခ်င္သလုိျပန္ျပင္လုိ.ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၁ စကၠန္.ထက္ ငယ္ခ်င္လ်င္ေတာ့ မရပါဘူး။

ဒီ Timer ဂဏန္းေတြဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၀ ႏွစ္ေက်ာ္က ေရြးခ်ယ္ သတ္မွတ္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ BGP standard ဟာ ၁၉၉၅ ခုႏွစ္ကျဖစ္ျပီး၊ OSPF standard ဟာ ၁၉၉၈ ကျဖစ္ပါတယ္။

သမုိင္းလွန္ေသာ္ - V.34 standard 28.8Kbps Modem ကုိ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္မွာ standardize လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၉၅ မွာ အင္တာနက္ ကုိ အသုံးျပဳတဲ့ ကြန္ပ်ဴတာ စုစုေပါင္း ၆ သန္းေက်ာ္ရွိပါတယ္ (၂၀၀၈ မွာ သန္း ၅၄၀ ရွိပါတယ္) ။ ၁၉၉၅ မွာ အင္တာနက္ ကုိခ်ိတ္ဆက္ထားတဲ့ Network ေပါင္း ၂ ေသာင္း ခန္.ရွိခဲ့ျပီး၊ ၂၀၀၈ မွာ Networ ေပါင္း ၂ သိန္းခြဲ. ေက်ာ္ရွိပါတယ္။ 10BaseT Ethernet ကုိ ၁၉၉၀ မွာ standard လုပ္ခဲ့တာ ျဖစ္ျပီး၊ 100Base Ethernet ကုိ ၁၉၉၅ မွာ standard လုပ္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၀၈ မွာ 100Gbps Ethernet ကုိ standard လုပ္ဖုိ. လပုိင္းသာ လုိပါေတာ့တယ္။

10Mbps Ethernet မွာ OSPF ကုိ default time value ေတြသုံးထားတယ္ဆုိလ်င္ Convergence time စကၠန္.၄၀ ေက်ာ္ ၾကာမွာျဖစ္ျပီး၊ အဲဒီအခ်ိန္အတြင္းမွာ 50 Mega Bytes ေက်ာ္ data ဆုံးရွုံးသြားႏုိင္ပါတယ္။ 1Gbps Ethernet ဆုိလ်င္ေတာ့ 5 Giga Bytes ေက်ာ္ data ဆုံးရွုံးသြားႏုိင္ပါတယ္။

ကၽြန္ေတာ္ ေျပာခ်င္တာက ၁၉၉၀ ခုႏွစ္မ်ားက သတ္မွတ္ခဲ့တဲ့ စံ စနစ္ေတြဟာ အခုအခါ (၂၀၀၈ ပတ္၀န္းက်င္) မွာ အသံုးျပဳဖုိ. မသင့္ေတာ္ ေတာ့ပါဘူး။

NAT (Network Address Translation)

အိမ္မွာ (သုိ.မဟုတ္) ရုံးမွာ ကြန္ပ်ဴတာ တစ္လုံးထက္ ပုိျပီး အင္တာနက္ သုံးခ်င္ပါလ်င္ router တစ္ခုလုိအပ္တယ္ဆုိတာ လူတုိင္းလုိလုိ သိၾကပါတယ္။ အဲဒီ router ရဲ. အဓိက အလုပ္က IP Address ကုိေျပာင္းေပး ဖုိ.ျဖစ္ပါတယ္။ Network Address Translation (NAT) သုိ.မဟုတ္ Port Address Translation (PAT) လုိ. ေခၚပါတယ္။

ကုိယ့္ ကြန္ပ်ဴတာမွ သုံးေနတဲ့ IP Address ကုိ သိခ်င္လ်င္ ipconfig (for Windows) / ifconfig -a (linux/OSX) ဆုိျပီး command prompt မွာ ရုိက္ၾကည့္ရင္ သိႏုိင္ပါတယ္။
အဲဒီ IP Address ကုိ NAT က ေျပာင္းထားသလား သိခ်င္လ်င္ စစ္ၾကည့္ႏုိင္တဲ့ website ေတြထဲက တခ်ဳိ.ကုိ ေအာက္မွာ ဥပမာ ေပးထားပါတယ္။
http://www.whatismyip.com/
http://checkmyip.com/
http://checkmyip.com

NAT router က IP Packet ထဲမွာပါတဲ့ Source Address ကုိ ေျပာင္းေပးပါတယ္။
IP Packet တစ္ခုမွာ Address ႏွစ္ခုပါပါတယ္။ Source IP Address နဲ. Destionation IP Address တုိ.ျဖစ္ပါတယ္။

အိမ္မွာသုံးတဲ့ ကြန္ပ်ဴတာကေန gmail.com ကုိသြားရင္ NAT ဘယ္လုိအလုပ္လုပ္တယ္ဆုိတာ ဒီပုံမွာ ၾကည့္ၾကည့္ပါ။

အေမရိက ကြန္ျပဴတာ အလုပ္ (၂) - အလုပ္ရွာမယ္ဆုိရင္

အလုပ္ခ်င္းတူရင္ သူမ်ားေတြ လခဘယ္ေလာက္ရၾကသလဲ လုိ.သိခ်င္ၾကတာ မဆန္းပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ခင္ဗ်ား လခ ဘယ္ေလာက္ရသလဲလုိ.ေမးရင္ မယဥ္ေက်းဘူးလုိ. ယူဆၾကပါတယ္။

Salary.com နဲ. Tcpmag.com မွာ ပ်မ္းမွ်လခဘယ္ေလာက္ ရၾကလဲလုိ. ေလ့လာႏုိင္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ့ အေတြ.အၾကဳံေရဆုိရင္ အဲဒီ websites က ဂဏန္းေတြက ေတာ္ေတာ္နီးစပ္ပါတယ္။

အလုပ္လက္မခံခင္မွာ ကုိယ့္အလုပ္ရွင္ကဘာလုပ္သလဲ၊ လုပ္ငန္းကဘယ္ေလာက္ၾကီးသလဲ၊ ကုိယ့္ရဲ့အလုပ္တာ၀န္က ဘာလဲ - စတဲ့ေမးခြန္းေတြရဲ့ ေျဖကုိယ္ အလုပ္လက္မခံခင္မွာ သိေအာင္လုပ္ထားဖုိ. အေရးၾကီးပါတယ္။

ဒီေခတ္မွာ လုပ္ငန္းတုိင္းလုိလုိ website ရွိတဲ့အတြက္ လုိအပ္တဲ့အခ်က္အလက္ေတြကုိ လြယ္လြယ္ကူကူ သိႏုိင္ပါတယ္။ တကယ္လုိ. အမ်ားပုိင္ကုပၼဏီဆုိလ်င္ Finance.yahoo.com သုိ.မဟုတ္ Finance.google.com မွာ သြားေလ့လာႏုိင္ပါတယ္။ ကုပၼဏီမွာ လူဘယ္ႏွစ္ေယာက္ရွိတယ္ (click Profile) ၊ တန္ဖုိးဘယ္ေလာက္ရွိတယ္ (Market Cap) စတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကုိ ေလ့လာႏုိင္ပါတယ္။ ဥပမာ ၁၉/၄/၂၀၀၈ မွာ Google မွာ လူ ၁၆၈၀၅ ေယာက္ အလုပ္လုပ္ေနျပီး ၊ ၁၆၉.၀၄ ဘီလီယန္ တန္ဖုိးရွိပါတယ္။

Switches (1)

၁၉၉၀-၉၅ ႏွစ္ပတ္၀င္းက်င္တုန္းက ဗမာျပည္မွာ Network Switch ေစ်းကြက္မွာ အေကာင္းစားဆုိရင္ 3COM ၊ သာမန္ဆုိရင္ေတာ့ D-Link ၊ ပုိေစ်းခ်ဳိတာကေတာ့ Hub ေပါ့။
ႏုိင္ငံတကာမွေတာ့ Cisco Systems က Switch ေစ်းကြက္ကုိၾကီးစုိးထားပါတယ္။ 1999 ေနာက္ပုိင္းကစလုိ့ Cisco Catalyst 6500 Switch ဟာ လူၾကဳိက္အမ်ားဆုံး ေရာင္းအေကာင္းဆုံးေနရာကုိယူထားပါတယ္။
1. Foundry Networks, 2. Extreme Networks, 3. Nortel - လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၀ ႏွစ္အတြင္း Switch ေစ်းကြက္မွာ Cisco ကုိလုိက္ျပဳိင္ျပီး မႏုိင္ခဲ့တဲ့ ကုမၸဏီေတြထဲက တခ်ဳိ ့ျဖစ္ပါတယ္။

၁၉၈၀ ခုႏွစ္မ်ားမွာ IBM ကထုတ္တဲ့ စက္ပစၥည္းကုိ၀ယ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ အလုတ္ျဖဳတ္ခံရတဲ့ မန္ေနဂ်ာမရွိဘူးလုိ. အဆုိရွိခဲ့ပါတယ္။
၁၉၉၀ နဲ. ၂၀၀၀ ခုႏွစ္မ်ားမွာ လုပ္ငန္းမ်ားက ပစၥည္း၀ယ္ဖုိ. ဆုံးျဖတ္ခြင့္ရွိတဲ့ မန္ေနဂ်ာေတြဟာ Cisco ကုိ IBM လုိသေဘာထားခဲ့ဲၾကပါတယ္။

Cisco Catalyst 6500 switch ဟာ ေရာင္းအေကာင္းဆုံးျဖစ္ေပမဲ့ -
၁၊ အျမန္ဆုံး မဟုတ္ပါဘူး
၂၊ ေစ်းအခ်ဳိဆုံး မဟုတ္ပါဘူး
၃၊ စိတ္ခ်ရတဲ့ေနရာ မွာလည္း သူမ်ားထက္ အမ်ားၾကီးထူး မသာပါဘူး

အဓိက Cisco က သာတာက Software နဲ့ Feature မ်ဳိးစုံတာျဖစ္တယ္လုိ့ ကၽြန္ေတာ္ထင္ပါတယ္။

“Feature မ်ဳိးစုံတာျဖစ္တယ္” ဆုိတာကုိ နည္းနည္း အက်ယ္ခ်ဲ ့ရရင္ -
6500 switch ကုိ Firewall module ထဲ့လုက္ရင္ Security Device ျဖစ္သြားေရာ။
6500 switch ကုိ CSS (content services switch) module ထဲ့လုက္ရင္ Load Balancer ျဖစ္သြားေရာ။
6500 switch ကုိ NAM (network analysis) module ထဲ့လုက္ရင္ Sniffer ျဖစ္သြားေရာ။
အဲဒီလုိ 6500 switch ကုိ မ်ဳိးစုံလုပ္လုိ့ရတဲ့ module ေပါင္း ၃၀ ေက်ာ္ ၄၀ ေလာက္ရွိပါတယ္။

Module မ်ဳိးစုံနဲ့ Cisco ဗ်ာမ်ားေနေတာ့ Switch ရဲ့အဓိကေရးအၾကီးဆုံး data ကုိျမန္ျမန္ နဲ. စိတ္ခ်ရေအာင္ သယ္ေပးရမယ့္ တာ၀န္ကုိ သိတ္ဂရုမစိုက္ႏုိင္ ျဖစ္လာတယ္။ ဥပမာ 6500 Switch ရဲ.ေနာက္ဆုံးေပၚ (၂၀၀၇) Supervisor 720 CPU ဟာ တစ္စကၠန္.ကုိ packet သန္း ၇၂၀ သယ္ေပးႏုိင္တယ္လုိ. ေၾကာ္ျငာထားေပမယ့္ ကၽြန္ေတာ့အေတြ.အၾကဳံအရ packet ၃ သန္းေက်ာ္သယ္ေပးရတာနဲ. Switch က ေကာင္းေကာင္း အလုပ္မလုပ္ ခ်င္ေတာ့ဘူး။
အဲဒီျပသနာကုိေျဖရွင္းဖုိ. Cisco က ေဒၚလာ ၇၀၀၀ (ဆုိေစ်း) တန္ daughter board ကုိ၀ယ္ထည့္ရမယ္လုိ. အၾကံေပးပါတယ္။ 6500 Switch တစ္ခုဆုိရင္ daughter board ၇ ခုေလာက္၀ယ္ထည့္ရပါမယ္။

Cisco Switch ေတြဟာအျမန္ဆုံးမဟုတ္ဘူး ၊ ေၾကျငာတဲ့ အျမန္ႏုွံးနဲ. တကယ္လက္ေတြ.အျမန္ႏွုံးဟာ တခ်ားစီဘဲဆုိတာ လူေတြတေျဖးေျဖးနဲ.သိလာၾကပါတယ္။ ပုိက္ဆံထပ္ အကုန္ခံျပီး daughter board ေတြ upgrade လုပ္ျပီးရင္ေတာင္မွ အျမန္ႏွုံးဟာ တစ္စကၠန္.ကုိ packet သန္း ၇၂၀ သယ္မေပးႏုိင္ဘူးဆုိတာ Cisco ကလူေတြကုိယ္တုိင္ ၀န္ခံၾကပါတယ္။

၂၀၀၅ ခုႏွစ္ပတ္၀င္းက်င္ေလာက္ကစျပီး Cisco နဲ. switch ေစ်းကြက္မွာျပဳိင္လာႏုိင္တဲ့ ကုမၸဏီတစ္ခုက Force10 ပါ။
Force10 C300 switch ကုိ Cisco Catalys Killer လုိ. Force10 ကေၾကျငာေနပါတယ္။ Google က Force10 switch ကုိသုံးတယ္ဆုိတဲ့ သတင္းကလည္း Force10 ကုိ ပုိနာမည္ၾကီးေစပါတယ္။

ဒါနဲ. စကားမစပ္ Google က ေစ်းကြက္မွာ၀ယ္လုိ.ရတဲ့ switch ေတြကုိသေဘာမက်လုိ. လွ်ဳိ.၀ွက္စြာ switch တည္ထြင္ေနတယ္ဆုိတဲ့ သတင္းလည္း ထြက္ေနပါတယ္။

အေမရိက ကြန္ျပဴတာ အလုပ္ (၁) - အခြန္

အေမရိကမွာ အလုပ္လာလုပ္ရင္ လခ ဘယ္ေလာက္ေတာင္းရမလဲ။?
သူငယ္ခ်င္း မိတ္ေဆြေတြက ဒီေမးခြန္း ေမးတာ အနည္းဆုံး ၅ က်ိမ္ရွိပါျပီ။
အလြယ္ဆုံးအေျဖကေတာ့ - "လုိခ်င္သေလာက္ေတာင္းေပါ့"။ ကၽြန္ေတာ္လည္း ပထမအလုပ္မွာ ဒီလုိစဥ္းစားခဲ့တာပါ။
ေတာင္းသေလာက္ေပးတဲ့ အလုပ္ရွင္ကုိ အရမ္းသေဘာေကာင္းတယ္ ထင္ခဲ့ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ခြက္ခြက္လန္ေအာင္မွားမွန္း ပထမ လခရမွသိရပါတယ္။

အေမရိကမွာ လခ အေႀကာင္းေျပာရင္ တႏွစ္စာလခ ကုိအေျခခံ ေျပာႀကပါတယ္။ လခကုိ တစ္လမွာ ႏွစ္ခါခြဲ ေပးပါတယ္။ အမ်ားစုကုိေျပာတာပါ။ တစ္ခ်ဳိ ့အလုပ္ေတြမွာ တစ္ေန ့တစ္ခါ၊ တစ္လ တစ္ခါေပးတာရွိလယ္လုိ ့ၾကားဖူးပါတယ္။

ဆုိပါေတာ့ တစ္လကုိ ေဒၚလာ ၂၀၀၀ လုိခ်င္ရင္ အလုပ္ရွင္ကုိ ေဒၚလာ ၂၄၀၀၀ လုိခ်င္တယ္ဆုိ ေတာင္းရပါမယ္။ ႏွစ္ပတ္ေက်ာ္ေလာက္ (လ၀က္) အလုပ္လုပ္ျပီးလ်င္ ပထမ လစာရပါမယ္။ တစ္လ ၂၀၀၀ ဆုိေတာ့ လ၀က္လစာျဖတ္ပုိင္းမွာ ၁၀၀၀ ပါမယ္လုိေမွ်ာ္လင့္ရတာေပါ့။ တကယ္ရမဲ့လခက ၇၂၀ ေဒၚလာ မျပည့္ခ်င္ဘူး။

ပထမေတာ့ကၽြန္ေတာ္အလုပ္ရွင္ကုိ ေတာ္ေတာ္စိတ္ဆုိးမိတယ္။ မေျပာမဆုိနဲ ့ လခ ေလးပုံတစ္ပုံယူသြားတယ္ထင္မိတာေပါ့။ ေနာက္မွ တေျဖးေျဖးသေဘာေပါက္တယ္။ အခြန္ ... အခြန္မ်ဳိးစုံႏွူတ္သြားတာကုိ။

အေမရိကမွာ အလုပ္လုပ္ရင္ ေပးရတဲ့ အခြန္ေတြက (တစ္ႏွစ္လခ ေဒၚလာ ၂၄၀၀၀ ေပၚမွာမူတည္ျပီးတြက္ထား ပါတယ္။)

၁၊ ဗဟုိအစုိးရအခြန္ (၇၈၂ + ၇၈၂၅ ထက္ပုိလ်င္ ၁၅%) = ၇၈၂ + ၂၄၂၆
၂၊ ျပည္နယ္အခြန္ (နယူးေယာက္ ၆.၈၅%) = ၆၄၄
၃၊ ျမဳိ ့အခြန္ (နယူးေယာက္ ၃၆၆ + ၁၅၀၀၀ ထက္ပုိလ်င္ ၃.၇%) = ၃၆၆ + ၃၃၃
၄၊ လူမွုအခြန္ (၆.၂%) = ၁၄၈၈
၅၊ လူႀကီးေဆးအာမခံအခြန္ (၂.၉%) = ၆၉၆

တစ္ႏွစ္ အခြန္ စုစုေပါင္း = ၆၇၃၅
တစ္လ အခြန္ စုစုေပါင္း = ၅၆၀
လ၀က္ အခြန္ စုစုေပါင္း = ၂၈၀
လ၀က္ အခြန္ လခ = ၁၀၀၀

က်န္းမာေရးအာမခံ (လ၀က္ကုိ ေဒၚလာ ၁၀၀ ေက်ာ္)၀ယ္ဖုိ ့လုိပါတယ္။ အေမရိကမွာ ေဆးအာမခံမရွိုဘဲ မက်န္းမမာျဖစ္ရင္ ေဆးဖုိး၀ါးခ အင္မတန္ေစ်းၾကီးပါတယ္။

သြားလာစရိတ္ (နယူးေယာက္မွာေနလ်င္ ေျမေအာက္ရထား ဘတ္စကား တစ္လ ၾကဳိက္သေလာက္စီးလုိရတဲ့လက္မွတ္) ၈၁။
စားေသာက္စရိတ္ (တစ္လ) ၂၀၀။
ေနစရိတ္ (တစ္လ) ၁၀၀၀။

ဒီေလာက္ဆုိရင္ လခဘယ္ေလာက္ရရင္ ဘယ္ေလာက္ ကုိယ္သုံးဖုိ.စုဖုိ. ၾကန္မယ္ဆုိတာ အၾကန္းျဖင္းတြက္လုိ့ရေလာက္ျပီထင္ပါတယ္။

လစာ ဂဏန္းတြက္စက္ (Personal Paycheck Calculators ေအာက္ထဲက Salary Paycheck Calculator ကုိေရြးပါ။ ) ကုိသုံးၾကည့္ရင္ တိတိက်က် တြက္လုိ.ရပါမယ္။ ကုိယ္အလုပ္ရမယ့္ ျပည္နယ္ကုိေရြးဖုိ. မေမ့ပါနဲ.။ ျပည္နယ္တစ္ခုနဲ. တစ္ခု အခြန္အမ်ားၾကီးကြာေလ့ရွိပါတယ္။