Friday, October 31, 2008

အေမရိကသမၼတအသစ္


ေနာက္တစ္ပတ္ ဗုဒၶဟူးေန႔ (ႏုိ၀င္ဘာလ ၅ ရက္) ဆုိရင္အေမရိကသမၼတအသစ္ ဘယ္သူျဖစ္မလဲဆုိတာသိရေတာ့မယ္။ ေနာက္ဆုံးစစ္တမ္းေတြရဲ့အေျခအေနအရဆုိရင္ေတာ့ အုိဘားမားက ႏုိင္ေတာ့မယ္ထင္ပါတယ္။

မက္ကိန္းရွုံးခဲ့ရင္ အဓိကအေၾကာင္းကေတာ့ လက္ရွိသမၼတ ေဂ်ာ့ဘုရွ္ နဲ႔သူ႔ရဲ့ ရီပတ္ဘလစ္ကန္ ပါတီကုိ အျမင္ကပ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္လုိ႔ထင္ပါတယ္။ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာ ၁၁ အေရးအခင္းျဖစ္ျပီးခါစမွာ အေမရိကန္ကုိ ႏိုင္ငံတကာက စိတ္မေကာင္းျဖစ္တဲ့အျပင္၊ လုိအပ္တဲ့အကူအညီေပးခ်င္စိတ္ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ၇ ႏွစ္ၾကာျပီးတဲ့အခါမွာ သမၼတရဲ့ မေတာ္တေရာ္ အၾကိမ္ၾကိမ္ လုပ္တာေတြေၾကာင့္ ေဂ်ာ့ဘုရွ္ဟာ ျပည္တြင္းေရာ၊ ျပည္ပမွာပါ လူၾကိဳက္အနည္းဆုံးသမၼတ ျဖစ္ေနပါတယ္။

အီရတ္စစ္ပြဲ
မက္ကိန္းႏုိင္ခဲ့ရင္ အီရတ္မွာ အေမရိကန္စစ္တပ္ေတြ မျပီးႏုိင္မစီးႏုိင္တုိက္ခုိက္ေနၾကရပါမယ္။ မက္ကိန္းက တပ္ေတြျပန္လာရရင္ စစ္ရွုံးတာျဖစ္တယ္လုိ႔ျမင္ပါတယ္။ အေမရိကန္ျပည္သူအမ်ားစုကေတာ့ ပုိက္ဆံကုန္တာလည္းတရားလြန္၊ အေမရိကန္ေတြလည္းေသ၊ စက္တင္ဘာ ၁၁ နဲ႔မဆီမဆုိင္တဲ့ အီရတ္စစ္ပြဲကုိ ျမန္ျမန္ရပ္ခ်င္ေနၾကျပီလုိ႔ ကၽြန္ေတာ္ထင္ပါတယ္။


စီးပြားေရး
ဒီျပသနာကုိေတာ့ မက္ကိန္းေရာ၊ အုိဘားမားပါ ဘယ္လိုေျဖရွင္းမယ္ဆုိတဲ့ အေျဖရွိပုံမေပၚပါဘူး။
ဒီေမးခြန္းကုိေမးရင္ တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ အျပန္အလွန္ လက္ညွုိးထုိးၾကေတာ့တာပါဘဲ။
မက္ကိန္းက အခြန္ေရွာ့ေကာက္ျပီး အုိဘားမားက အခြန္တုိးေကာက္မဲ့သေဘာရွိပါတယ္။

အုိဘားမားအလုိအရေတာ့ တစ္ႏွစ္၀င္ေငြ ေဒၚလာ ၂၅၀၀၀၀ (ႏွစ္သိန္းခြဲ) ရွိတဲ့သူမွ အခြန္တုိးမွာျဖစ္တဲ့အတြက္ အေမရိကန္မွာရွိတဲ့ လူဦးေရရဲ့ ၉၅% က အခြန္ေလ်ာ့သြား၊ မတုိးသြားတာဘဲရွိမယ္လုိ႔ဆုိပါတယ္။

မက္ကိန္းကေတာ့ အေမရိကန္လူဦးေရ ၄၀% ေလာက္ကအခြန္လုံးလုံးမေပးတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ အုိဘားမားရဲ့ ၉၅% ဆုိတဲ့ကိန္းဂဏန္းက မွားေနတယ္၊ တကယ္တန္းအလုပ္လုပ္တဲ့လူေတြက အခြန္ပုိေပး၊ အဲဒီအခြန္ေငြကုိ အစုိးရကဆုံးျဖတ္ျပီး ၀င္ေငြနည္းသူ၊ အလုပ္မရွိသူေတြကုိ ေ၀ငွေပးသြားမယ္ - "wealth distribution" လုပ္သြားမယ္။ ဒါဟာ ကမာၻေပၚမွာ ဆုိရွယ္လစ္ႏုိင္ငံေတြကလုပ္တဲ့နည္းျဖစ္တယ္ လုိ႔ဆုိပါတယ္။

အုိဘားမားဘက္ကလည္း မက္ကိန္းသမၼတျဖစ္ရင္ ခ်မ္းသာတဲ့သူကပုိခ်မ္းသာ၊ ဆင္းရဲတဲ့သူကပုိဆင္းရဲ - ဒီလုိျဖစ္ေအာင္ မက္ကိန္းဗဟုိအစုိးရရဲ့ အခြန္ဥပေဒက ပန္႔ပုိးေပးလိမ့္မယ္လုိ႔ဆုိပါတယ္။


က်န္းမာေရး
အေမရိကမွာ ေဆးဖုိး၀ါးခ တရားလြန္ေစ်းၾကီးပါတယ္။ ေဆး၀ါးကုမၼဏီေတြကေစ်းေတြမတာရားျမွင့္၊ က်န္းမာေရး အာမခံကုမၼဏီေတြက ၾကားထဲက လွည့္ပတ္ေတာင္းနဲ႔ေပါ့။
မက္ကိန္းရဲ့ေျဖရွင္းမဲ့နည္းကေတာ့ က်န္းမာေရးအတြက္တစ္ႏွစ္ကုိ ေဒၚလာ ၅၀၀၀ အခြန္ထဲကေလ်ာ့ေပးျပီး။ အဲဒီပုိက္ဆံကုိ လုိသလုိ သုံးေပါ့လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ့အျမင္ေတာ့ ၅၀၀၀ ဆုိတာ ဘာမွခံမယ္မထင္ပါဘူး။ အခန္႔မသင့္လုိ႔ေဆးရုံ ၁ ပတ္ေလာက္တက္လုိက္ရင္ ၅၀၀၀ ဆုိတာ တခါထည္း ပလုံသြားမွာပါ။
အုိဘားမားကေတာ့ အလုပ္ရွင္ေတြက အလုပ္သမားေတြကုိမရွိမျဖစ္ က်န္းမာေရးအာမခံ၀ယ္ေပးဖုိ႔ (မ၀ယ္ေပးရင္ ဒဏ္တပ္ဖုိ႔လုိ့)၊ အာမခံကုမၼဏီေတြက ေနမေကာင္းသူေတြကုိ မျငင္းပယ္ဖုိ႔၊ ေစ်းသက္သာေအာင္ ေဆး၀ါးကုမၼဏီေတြ၊ အာမခံကုမၼဏီေတြနဲ႔ ညွိုႏွုိင္း ဖုိ႔လုိ႔ - စတာေတြပါ၀င္ပါတယ္။ အေျပာေကာင္းေပမယ့္ တကယ္လုပ္ႏုိင္ပါ့မလားဆုိတာကေတာ့ စဥ္းစားစရာပါ။


အျခားအေရးၾကီးတဲ့အခ်က္ေတြကေတာ့ -
၁၊ အေရွ.အလယ္ပုိင္းက ေလာင္စာဆီကုိအၾကီးအၾကယ္မွီျပဳေနတာကုိေျဖရွင္းဖုိ႔ (အီသေနာ၊ ႏွုကလီးယာစြမ္းအင္၊ မီးေသြး၊ ဟုိက္ဒရုိဂ်င္ဆဲလ္၊ လ်ပ္စစ္ - တစ္ခုခုကုိေျပာင္းသုံးဖုိ႔ေပါ့)
၂၊ ပတ္၀န္းက်င္သန္႔ရွင္းေရး
၃၊ ပညာေရး
၄၊ သမၼတနဲ႔ ဒုတိယသမၼတတုိ႔ရဲ့ အလုပ္အေတြ႔အၾကဳံ
၅၊ ႏုိင္ငံတကာအေတြ႔အၾကဳံ
၆၊ ႏုိင္ငံ ကာကြယ္ေရြး
စတာေတြျဖစ္ပါတယ္။

Wednesday, October 29, 2008

တီး၀ိုင္း


နယူးေယာက္မွာေနတဲ့အတြက္ မၾကာမၾကာ ကၽြန္ေတာ့အိမ္ကုိ ဧည့္သည္လာေလ့ရွိပါတယ္။ အရင္တစ္ပတ္က (ေအာက္တုိဘာ ၁၈ ရက္ေန႔) နယူးေယာက္မွာ စိုင္းထီးဆုိင္ အမွတ္တရတီး၀ုိင္းက်င္းပသြားပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ့ အကုိ ကုိခ်စ္ခုိင္က အဲဒီပြဲမွာ keyboard တီးပါတယ္။ သူနဲ႔ အရင္စုိင္းထီးဆိုင္ရဲ့ "သဘာ၀ရင္ေသြးငယ္" မွာ ဂစ္တာတီးတဲ့ ကုိဘုံးဘုံတုိ႔ ကၽြန္ေတာ့အခန္းမွာ ၃ ည စတည္းခ်သြားၾကပါတယ္။
သီခ်င္းတုိက္ၾကတဲ့ ၂ ညေလာက္ေတာ့သြားျပီး နားေထာင္ျဖစ္ပါတယ္။ မေမဆြိ၊ မမီမီ၀င္းေဖ နဲ႔ မရတနာဦး - တုိ႔ကအဓိကဆုိၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေစာဘဲြ႔မွူးရဲ့သား ဘြဲ႔ေလးလည္းလာျပီးဂစ္တာတီးသြားပါတယ္။
၁၈ ရက္ေန႔တီး၀ုိင္းစတဲ့ညက တီး၀ုိင္းရဲ့စက္အသံေတြက ေတာ္ေတာ္ေကာင္းပါတယ္ (သိပ္သိလု႔ိေတာ့မဟုတ္ပါဘူး၊ စိတ္ထဲထင္တာေျပာတာပါ)။ လူသိပ္မ်ားမ်ားလာတာမေတြ႔မိဘူး။ တီး၀ိုင္းက ၆ နာရီခြဲေလာက္မွာစတာ၊ ကၽြန္ေတာ္လည္း ကိစၥတစ္ခုရွိတာေၾကာင့္ ၇ နာရီေၾကာ္ေၾကာ္မွာ ထြက္ခဲ့ရတာမုိ႔ ေနာက္ပုိင္းလူမ်ားလာသလားေတာ့မေျပာတတ္ဖူး။


အိပ္ခ်င္မူးတူး ကုိခ်စ္ခုိင္နဲ႔ သူရဲ့ တူရိယာမ်ား



တီးတဲ့သူကတီး ၊ ဆုိတဲ့သူကဆုိ


Tuesday, October 7, 2008

စီးပြားပ်က္ကပ္ ၂.၀ ျဖစ္မွာလား (၂)?


ေလာေလာဆယ္ကမာၻအႏွံကုိျပန္႔ပြားမလုိျဖစ္ေနတဲ့ စီးပြားေရးကေမာက္ကမျဖစ္မွုၾကီးဘယ္ကစတာလဲ - ဆုိတာကုိပညာရွင္ေတြကအမ်ဳိးမ်ဳိးသံုးသပ္ၾကသလုိ၊ ႏုိင္ငံေရးသမားေတြကလည္း တစ္ေရာက္နဲ႔တစ္ေရာက္လက္ညွိးထုိးၾကနဲ႔ေပါ့။
ကၽြန္ေတာ္လည္းဖတ္ဖူးသေလာက္၊ မွတ္ဖူးသေလာက္နဲ႔ ထင္ရာျမင္ရာေဆြးေႏြးသြားပါမယ္။

၁၉၈၇ ႏွစ္က ေအာ္လီဗာစတုန္းရုိက္ျပီး၊ မုိက္ကယ္ေဒါက္ဂလပ္စ္ နဲ႔ ခ်ာလီရွီးန္ တုိ႔သရုပ္ေဆာင္တဲ့ "Wall Street" ရုပ္ရွင္ထဲက ဇာတ္ေကာင္ ေဂၚဒြန္ဂက္ကုိ (မုိက္ကယ္ေဒါက္ဂလပ္) ေျပာတဲ့စကားက အခုျဖစ္ေနတဲ့ျပသနာေတြရအစလုိ႔ ကၽြန္ေတာ္ထင္ပါတယ္။

"ေလာဘ - ဒိထက္ေကာင္းတဲ့စကားလုံးလဲရွာလုိ႔မရတဲ့အတြက္ - ဆုိတာ ေကာင္းတယ္"
"Greed, for lack of better word, is good"


၂၀၀၀ ခုႏွစ္ေလာက္ကစျပီး အေမရိကမွာ အိမ္ေစ်းေတြတက္ျပီးရင္းတက္ေနတာ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္ကုန္ေလာက္အထိပါဘဲ။ ၁ ႏွစ္ေလာက္အတြင္းမွာကုိ အိမ္ေစ်းေတြက ၂ ဆေလာက္တက္သြားတဲ့ေနရာေတြရွိခဲ့ပါတယ္။ ကုိယ့္အိမ္နီးနားျခင္း၊ ေဆြမ်ဳိး၊ မိတ္ေဆြ၊ သူငယ္ခ်င္းေတြ အိမ္၀ယ္ေရာင္းလုပ္ျပီး အၾကီးအၾကယ္ျမတ္သြားတယ္ဆုိတာကုိ ေန႔စဥ္လုိလုိၾကားေနရပါတယ္။ ေရဒီယိုတုိ႔၊ တယ္လီဗီးရွင္းတုိ႔မွာလည္း အိမ္၀ယ္သင့္တဲ့အေၾကာင္း၊ အသစ္ေဆာက္ထားတဲ့အိမ္ေတြအေၾကာင္း ေၾကာ္ျငာေတြဆုိတာ အျမဲမျပတ္ ျမင္ေနၾကားေနခဲ့ရပါတယ္။

အိမ္ကုိ၀ယ္ေရာင္းလုပ္ျပီးအျမတ္လုိခ်င္တယ္ဆုိတာ ပုိက္ဆံရွိတာ၊ မရွိတာအသာထားလုိ႔ လူတုိင္းလုိလုိလုပ္ခ်င္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ေငြကုိ လြယ္လြယ္၊ ျမန္ျမန္၊ မ်ားမ်ားရမွာဆုိေတာ့ ဘာမေကာင္းစရာရွိသလဲေပါ့။ အိမ္၀ယ္မယ္ဆုိတာ ေသခ်ာျပီးတဲ့ေနာက္ဘယ္လုိအိမ္ကုိ ၀ယ္မယ္ဆုိတာဆုံးျဖတ္ရမဲ့အခ်န္ေရာက္လာပါတယ္။ ၀ယ္ေရာင္းလုပ္မွာဆုိေတာ့ ေစ်းၾကီးၾကီးအိမ္ ၀ယ္ေလေလ အျမတ္မ်ားမ်ားရေလေလဘဲေပါ့။ ဒါ့အျပင္ ကုိယ့္အိမ္နီးနာျခင္းက အိပ္ခန္း ၄ ခန္းနဲ႔၊ ဧက၀က္ေျမပါတဲ့အိမ္ကုိ၀ယ္တာဆုိေတာ့ - အနည္းဆုံးအိပ္ခန္း ၅ ခန္းနဲ႔ ေရကူးကန္ပါတဲ့အိမ္ကုိ၀ယ္မွျဖစ္ေတာ့မွာေပါ့။

ၾကဳိက္တဲ့အိမ္လဲေတြ႔ပါျပီ။ ျပသနာတစ္ခုဘဲက်န္ပါေတာ့တယ္။ အိမ္၀ယ္ဖုိ႔ပုိက္ဆံေပါ့။ အိမ္က ေဒၚလာ ၇ သိန္းတန္တယ္၊ ဒါေပမယ့္ ကုိယ့္လက္ထဲမွာ ေဒၚလာ ၂ ေသာင္းေလာက္ဘဲရွိတယ္။ အလုပ္ကလဲ တစ္လမွ ေဒၚလာ ၃၀၀၀ ေလာက္ရတယ္။ ဒီျပသနာကုိ အစုိးရနဲ႔ ဘဏ္ေတြက ေျဖရွင္းျပီးသားေပါ့။

၁၉၉၀ ခုႏွစ္မ်ားအလယ္ပုိင္း သမၼတ ဘီလ္ကလင္တန္လက္ထက္၊ ဗဟုိဘဏ္ဥကၠဌ အလန္ဂရင္းစပန္ လက္ထက္မွာ ၀င္ေငြမေကာင္းတဲ့သူေတြ၊ ႏုိင္ငံျခားကလာေရာက္အလုပ္လုပ္တဲ့သူေတြ အိမ္အလြယ္တကူ၀ယ္ႏုိင္ေအာင္ဆုိျပီး အိမ္၀ယ္ဖုိ႔ေခ်းေငြ (Mortgage) နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ဥပေဒေတြကုိျပင္ဆင္ခဲ့ပါတယ္။
အဲလုိျပင္ဆင္ခဲ့တာေတြထဲက ၃ ခုကုိေျပာရရင္
၁၊ စာရြက္စာတမ္းမလုိတဲ့ေခ်းေငြ (no document loan) - ေခ်းတဲ့ေငြကုိလစဥ္ျပန္ဆပ္ဖုိ႔အတြက္ ဘယ္လုိ၀င္ေငြရွိတယ္တာျပဖုိ႔ မလုိအပ္ဘူးလုိ႔ဥပေဒကုိ ျပင္ဆင္ခဲ့ပါတယ္။ အိမ္၀ယ္မယ္ဆုိရင္ အခ်ေပးေငြ (down payment) ကုိအိမ္တန္ဖုိးရဲ့ ၂၀% ထုံးစံပါ။ ဒီထက္ေလ်ာ့ေပးလုိ႔လည္းရပါတယ္ - ဒါေပမယ့္လစဥ္ေပးရတာပုိမ်ားသြားတာေပါ့။ ဒီ အခ်ေပးေငြကုိ ဘယ္ကရလာတယ္ဆုိတာလဲ စာရြက္စာတမ္းျပဖုိ႔မလုိပါဘူး။

၂၊ အတုိးကုိသာေပးေသာေခ်းေငြ (interest only loan) - အိမ္၀ယ္ျပီး ပထမ ၃ ႏွစ္မွာ ေခ်းေငြရဲ့အရင္းကုိတျပားမွ ေပးစရာမလုိဘဲ အတုိးကုိသာျပန္ဆပ္တဲ့ ေခ်းေငြျဖစ္ပါတယ္။ ၃ ႏွစ္ၾကာျပီးရင္ေတာင္မွ အိမ္ကုိတစ္ျပားဖုိးမွ မပုိေသးဘူးေပါ့။ ဒီလုိေျပာင္းတဲ့ ဥပေဒရဲ့ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ ၀င္ေငြမေကာင္းတဲ့သူေတြ လစဥ္ေပးေငြသက္သက္သာသာနဲ႔ အိမ္၀ယ္ႏုိင္ေအာင္လုိ႔ေပါ့။ အဲဒီစနစ္မွာ အခြန္ႏွုံးက ပုံမွန္ ၁၅ ႏွစ္၊ ႏွစ္ ၃၀ ေခ်းေငြထက္ အတုိးႏွုံးနည္းပါတယ္။ ပထမ ၃ ႏွစ္ (သုိ႔မဟုတ္ ၅ ႏွစ္) ျပီးရင္ေတာ့ အတုိးႏွုံးေျပာင္းသြားမွာေပါ့။ ဒါကုိ ေျပာင္းလဲႏုိင္ေသာ အတုိးႏွုံး (ARM - Adjustable Rate Mortgage) လုိ႔ေခၚပါတယ္။

၃၊ ကုိယ္တုိင္ေနတဲ့အိမ္ကုိ ေရာင္းလုိ႔အျမတ္ရရင္ ေဒၚလာ ၅ သိန္းအထိ အခြန္ေပးစရာမလုိဘူး။ အေမရိကမွာ ဘာအလုပ္လုပ္က ၀င္ေငြရရ ၃၅% ေလာက္အခြန္ေပးရပါတယ္။ အိမ္ေရာင္းလုိ႔ရတဲ့အျမတ္ကလြဲလုိ႔ေလ။

ဒီဥပေဒအေျပာင္းအလြဲေတြဟာ ၀င္ေငြနည္းသူေတြ အိမ္ပုိင္ဆုိင္ခြင့္ရေအာင္ အားေပးဖုိ႔ျပင္ဆင္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ ေကာင္းတယ္လုိ႔ေျပာရမလားဘဲ။ ဒီဥပေဒကုိ ေရးခဲ့သူေတြက - လူေတြေလာဘတက္ရင္ ဆင္ျခင္တုံတရား ေပ်ာက္သြားတယ္ဆုိတာ ကုိထဲ့မစဥ္းစားခဲ့တာလား၊ ေလ်ာ့တြက္ခဲ့တာလား - တစ္ခုခုပါဘဲ။

ဘဏ္ေတြဘက္ကလဲ ပထမဥပေဒ ႏွစ္ခုလုံးတဲ့ညီတဲ့လူေတြကုိ ေငြေခ်းခ်င္ၾကတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ အိမ္အေရာင္းအ၀ယ္လုပ္တဲ့ အခ်ိန္မွာ စာရြက္စာတမ္းေၾကး၊ ၀န္ေဆာင္ခ ပုိရတဲ့အျပင္ အတုိးလည္းပုိရလုိ႔ေပါ့။ ဒီလုိ ေခ်းေငြကုိ subprime mortgage လုိ႔ေခၚပါတယ္။ Prime ဆုိတာ ဗမာလုိ ေျပာရင္ "အေကာင္းစား" လုိ႔ေျပာရမလားဘဲ။ subprime ဆုိတဲ့ သိပ္မေကာင္းတဲ့ (သိပ္ျပီး မယုံၾကည္၊ စိတ္မခ်ရတဲ့) ေငြေခ်းသူေပါ့။ တနည္းေျပာရင္ေတာ့ အေႃကြးျပန္ဆပ္ဖုိ႔ဆုိတာ သိပ္မေသခ်ာတဲ့သူေတြမွန္း သိသိၾကီးနဲ႔ ေငြေခ်းတာပါဘဲ။

လက္ထဲမွာရွိတဲ့ ေဒၚလာ ၂ ေသာင္းနဲ႔ ၇ သိန္းတန္အိမ္ကုိ၀ယ္တဲ့အေၾကာင္းဆက္ေျပာပါမယ္။ ၂ ေသာင္းဆုိေတာ့ အခ်ေပးေငြ ၅% ေတာင္မရွိဘူးေပါ့။ ဒါကုိသိတဲ့ဘဏ္ေတြက အဆင္ေျပေအာင္လုပ္ေပးပါတယ္။ အေၾကာင္းတစ္ခုျပျပီး အိမ္၀ယ္သူကုိ ၅ ေသာင္း ပထမထုတ္ေခ်းလုိက္ပါတယ္။ စုစုေပါင္း ၇ ေသာင္းဆုိေတာ့ အခ်ေပးေငြ ၁၀% ရွိသြားျပီေပါ့။ (no document loan) ဥပေဒအရ အိမ္၀ယ္သူ ပုိက္ဆံဘယ္က ရလာတယ္ဆုိတာ မစစ္ေဆးေတာ့ဘဲ က်န္တဲ့ ၆ သိန္း ၃ ေသာင္းကုိ ေခ်းေပးလုိက္တာေပါ့။ ၀င္ေငြကလဲ တစ္လမွ ၃၀၀၀ ရွိတာဆုိေတာ့ "အတုိးကုိသာေပးေသာေခ်းေငြ (interest only)" ကုိဘဲေရြးလုိက္တာေပါ့။

ပထမ ၃ ႏွစ္အတြင္းမွာ အိမ္ထဲကုိေငြမ၀င္လဲ အေရးမၾကီးဘူးေလ။ အိမ္ေစ်းက ဆက္တက္ေနမွာဘဲ။ အိမ္ၾကီးအိမ္ေကာင္းမွာ ၁ ႏွစ္ ၂ ႏွစ္ေန၊ ေစ်းတက္ရင္ေရာင္း အျမန္သေဌးျဖစ္တဲ့နည္းေပါ့။

--------

အထက္မွာေျပာခဲ့တဲ့နည္းနဲ႔ ခ်မ္းသာသြားၾကသူေတြလဲ မနည္းပါဘူး။ ၂၀၀၇ ေလာက္အထိေပါ့။ ၂၀၀၇ ႏွစ္ဆန္းေလာက္ကစျပီး အိမ္ေစ်းေတြ က်ဆင္းလာပါတယ္။ အိမ္ကုိျမတ္ရင္ ေရာင္းမယ္ဆုိျပီး ၀ယ္ထားတဲ့သူေတြလဲ - အိမ္ေစ်းက်ေတာ့ဘဏ္ကုိဆက္ျပီး အေၾကြးမဆပ္ေတာ့ဘူးေပါ့။ ဒီလုိလူေတြအမ်ားၾကီးကုိ ပုိက္ဆံေခ်းထားတဲ့ဘဏ္ေတြလည္း မ်က္ျဖဴစုိက္ခ်ိန္ေရာက္ျပီေလ။


ဆက္ေရးသြားပါဦးမယ္ -




စီးပြားပ်က္ကပ္ ၂.၀ ျဖစ္မွာလား (၁)?


အေမရိကမွာ ၁၉၂၉ ခုႏွစ္မွာစီးပြားပ်က္ကပ္ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
၁၉၂၉ ေအာက္တုိဘာလ ၂၄ ရက္ေန႔ကုိ "အမဲေရာင္ၾကာသာပေတးေန႔" လုိ႔ေခၚခဲ့ပါတယ္။ အဲဒိတစ္ရက္ထဲမွာ ေဒါင္းဂ်ဳံးစေတာ့ ၂% ၾကဆင္းခဲ့ပါတယ္။ ျပသနာ အစေန႔ေပါ့။
၁၉၂၉ ေအာက္တုိဘာလ ၂၈ ရက္ေန႔ကုိ "အမဲေရာင္တနၤလာေန႔" လုိ႔ေခၚခဲ့ပါတယ္။ အဲဒိေန႔မွာ ေဒါင္ဂ်ဳံးစေတာ့ ၁၃% က်သြားခဲ့ပါတယ္။
ေနာက္တေန႔ ၁၉၂၉ ေအာက္တုိဘာလ ၂၉ ရက္ေန႔မွာ ေနာက္ထပ္ ေဒါင္းဂ်ဳံးစေတာ့ ၁၂% ထပ္က်ခဲ့ပါတယ္။
အဲဒီ ၃ ရက္ကစခဲ့တာ ၁၉၃၂ ခုႏွစ္အထိနလံမထူခဲ့ပါဘူး။ ၁၉၃၂ ခုႏွစ္ဇူလုိင္လေရာက္ေတာ့ ေဒါင္းဂ်ဳံးစေတာ့ဟာ ၁၉၂၉ ခုႏွစ္နဲ႔ ယွဥ္ၾကည့္ရင္ ၈၉% က်သြားခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၂၉ ခုႏွစ္မွာ ေဒါင္းဂ်ဳံးစေတာ့ ေဒၚလာ ၁၀၀ ဖုိး၀ယ္ခဲ့တဲ့သူဟာ ၁၉၃၂ ခုႏွစ္မွာ ၁၁ ေဒၚလာဘဲက်န္ေတာ့တာေပါ့။ အဲဒီသူ ေဒၚလာ ၁၀၀ ျပန္ျဖစ္ဖုိ႔ ေနာက္ထပ္ ၂၂ ႏွစ္ေစာင့္ခဲ့ရပါတယ္။
ေဒါင္းဂ်ဳံးစေတာ့ဟာ ၁၉၂၉ ခုႏွစ္တန္ဖုိးကုိ ၁၉၅၄ ခုႏွစ္က်မွ ျပန္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။

၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ေအာက္တုိဘာလ ၁၂ ရက္ေန႔မွာ ေဒါင္းဂ်ဳံးစေတာ့ဟာ သမိုင္းမွာအျမင့္ဆံုး ၁၄၀၉၁ ကုိေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ တစ္ႏွစ္ျပည့္ခါနည္း ဒီေန႔ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ေအာက္တုိဘာလ ၇ ရက္ေန႔မွာ ေဒါင္းဂ်ဳံးစေတာ့တန္ဖုိး ၉၄၄၇ ရွိေနပါျပီ။ ၃၂% က်ဆင္းခဲ့တာျဖစ္ျပီး ေတာ္ေတာ္နဲ႔ ျပန္နလံထူမဲ့အလားအလာမရွိေသးပါဘူး။

အေမရိကန္ ဗဟုိအစုိးရ၊ ကြန္ဂရက္၊ ဗဟုိဘဏ္တုိ႔လမ္း ၾကဳိးစားျပီးေျဖရွင္းေနၾကပါတယ္။ အေမရိက ကေနစလုိက္တဲ့ျပသနာဟာ ဥေရာပႏိုင္ငံေတြကဘဏ္စနစ္ကုိပါထိခုိက္ေနျပီး၊ အာရွႏုိင္ငံမ်ားကဘဏ္ေတြကုိလည္း စတင္ထိခုိက္ေနျပီျဖစ္ပါတယ္။
ေလာေလာဆယ္ေတာ့ ေရာဂါနဲ႔ ေဆးနဲ႔ မတည့္ေသးဘူးလုိ႔ေျပာရပါမယ္။
တခ်ဳိ႕လည္းေသလုေမ်ာပါးေပါ့။ (ဥပမာ - အာမခံကုမၸဏီ AIG)
ေသတဲ့လူနာတခ်ဳိ႕လည္းေသကုန္ၾကျပီေပါ့။ (ဥပမာ - အေကၽြးပ်က္စာရင္း၀င္ျပီး ကုမၸဏီပ်က္သြားတဲ့ Lehman Brothers)

Monday, October 6, 2008

ဘယ္ Routing Protocol ကုိသုံးၾကမလဲ (၂)


IP Routing Protocol ရဲ့အဓိကတာတာ၀န္တစ္ခုကေတာ့ Packet တစ္ခုကုိ တစ္ေနရာက တစ္ေနရာဆီ အျမန္ဆုံးေရာက္ေအာင္ ပုိ႔ေပးႏုိင္တဲ့လမ္းေၾကာင္းကုိ တြက္ခ်က္ဖုိ႔ျဖစ္ပါတယ္။
Routing Protocol တစ္ခုနဲ႔တစ္ခု ကြာျခားတဲ့အခ်က္ေတြထဲမွာ "အေကာင္းဆုံးလမ္းေၾကာင္း" ဆုိတာကုိ ဘယ္လုိတုိင္းတာတြက္ခ်က္တဲ့ နည္းလမ္းျဖစ္ပါတယ္။ "အနီးဆုံးလမ္းေၾကာင္း" ျဖစ္ရင္ "အေကာင္းဆုံးလမ္းေၾကာင္း" ျဖစ္မယ္လုိ႔ ယူဆတဲ့ Routing Protocol ေတြလဲရွိပါတယ္။ Network ကုိထိန္းခ်ဳပ္တဲ့သူက လုိသလုိ "အေကာင္းဆုံးလမ္းေၾကာင္း" ဆုိတာကုိ သတ္မွတ္ခြင့္ေပးတဲ့ Routing Protocol ေတြလည္းရွိပါတယ္။

RIP (Routing Information Protocol)
ၾကားထဲမွာခံထားတဲ့ Router အေရအတြက္နည္းရင္ "အနီးဆုံးလမ္းေၾကာင္း" ျဖစ္လုိ႔ "အေကာင္းဆုံးလမ္းေၾကာင္း" ျဖစ္ရမယ္လုိ႔ ယူဆထားတဲ့ Routing Protocol ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္မွာ ေရးခဲ့တဲ့ (RFC 1058) မွာ RIP ရဲ့အလုပ္လုပ္ပံုကုိ အေသးစိတ္ေလ့လာႏုိင္ပါတယ္။ တကယ္တန္းေတာ့ RIP ကုိ ၁၉၇၀ ခုႏွစ္အေစာပုိင္းေလာက္မွာထဲက စတင္အသုံးျပဳခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ကြန္ပ်ဴတာတစ္လုံးက အျခားတစ္လုံးကုိ သြားႏုိင္တဲ့လမ္း ၂ လမ္းရွိတဲ့ ဥပမာတစ္ခုကုိ စဥ္းစားၾကည့္ရေအာင္။ ပထမလမ္းက Router ၃ လုံးကုိျဖတ္သြားရျပီး၊ ဒုတိယလမ္းက Router ၂ လုံးကုိျဖတ္သြားရတယ္ ဆုိပါစုိ႔။ RIP ကုိအသုံးျပဳတဲ့ Network တစ္ခုမွာ ဒုတိယလမ္းက "အနီးဆုံး" ျဖစ္လုိ႔ "အေကာင္းဆုံး" ျဖစ္တယ္လုိ႔ တြက္ခ်က္ျပီး ဒုတိယလမ္းကုိ အသုံးျပဳမွာျဖစ္ပါတယ္။

ဒီဥပမာကုိဘဲ ဆက္စဥ္းစားၾကည့္ရေအာင္။ ပထမလမ္းက Router ၃ လုံးကုိခ်ိတ္ထားတဲ့ ၾကဳိးေတြက ၁၀၀ Mbps စီရွိျပီး၊ ဒုတိယလမ္းက Router ၂ လုံးကုိခ်ိတ္ထားတဲ့ ၾကဳိးေတြက ၁ Mbps စီရွိတယ္ဆုိပါစုိ႔။ RIP အေနနဲ႔ Bandwidth ဘယ္ေလာက္ရွိတာကုိ ထည့္မစဥ္းစားတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ပထမလမ္းကလက္ေတြ႔မွာ "အေကာင္းဆုံးလမ္းေၾကာင္း" ျဖစ္ေပမယ့္ - ဒုတိယလမ္းကုိဘဲ ေရြးခ်ယ္အသုံးျပဳမွာျဖစ္ပါတယ္။

OSPF (Open Shortest Path First)
RIP ရဲ့အားနည္းခ်က္ေတြကုိ လက္ေတြ႔သိလာခဲ့ျပီးေနာက္ပုိင္း ပုိေကာင္းတဲ့ Routing Protocol ေတြကုိတည္ထြင္ခဲ့ၾကရာမွာ OSPF လည္းတစ္ခုအပါအ၀င္ျဖစ္ပါတယ္။ OSPF မွာ "တန္ဖုိးအနည္းဆုံးလမ္းေၾကာင္း" ဟာ "အေကာင္းဆုံးလမ္းေၾကာင္း" ျဖစ္တယ္လုိ႔ ယူဆတြက္ခ်က္ပါတယ္။ OSPF မွာ Router တစ္ခုနဲ႔တစ္ခုကုိ ခ်ိတ္ဆက္ေပးတဲ့ၾကဳိးေတြကုိ တန္ဖုိးတစ္ခုစီ ေပးထားပါတယ္။ အဲဒီတန္ဖုိးကေတာ့ ခ်ိန္ဆက္ေပးတဲ့ၾကဳိးရဲ့ အျမန္ႏွုံးေပၚမူတည္ျပီးတြက္ခ်က္ပါတယ္။ ဒီတန္ဖုိးကုိတြက္နည္းကေတာ့
(ၾကဳိးရဲ့တန္ဖုိး (link cost) = ၁၀၀ Mbps / ၾကဳိးရဲ့အျမန္ႏွုန္း (link bandwidth)) ျဖစ္ပါတယ္။
၁၀၀ Mbps ကုိစံထားအျမန္ဆုံး လုိ႔ယူဆတာျဖစ္ပါတယ္။
၁၀၀ Mbps အီသာနက္ရဲ့ တန္ဖုိးက - ၁၀၀ Mbps / ၁၀၀ Mbps = ၁
၁၀ Mbps အီသာနက္ရဲ့ တန္ဖုိးက - ၁၀၀ Mbps / ၁၀ Mbps = ၁၀
၁.၅၄ Mbps T1 ရဲ့တန္ဖုိးက - ၁၀၀ Mbps / ၁.၅၄ Mbps = ၆၄
(ဒသမ ဂဏန္းကုိ ထဲ့မတြက္ပါဘူး)
OSPF ကုိ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္မွာ ေရးခဲ့တဲ့ (RFC 2328) မွာအေသးစိတ္ေလ့လာႏုိင္ပါတယ္။ RIP လုိပါဘဲ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္မတုိင္ခင္ကတည္းက OSPF ကုိစတင္အသုံးျပဳခဲ့ပါတယ္။
OSPF မွာ မၾကာခဏၾကဳံရတဲ့ျပသနာကေတာ့ ၁၀၀ Mbps ထက္ပုိျမန္တဲ့ လမ္းေၾကာင္းရွိေနခဲ့ရင္ OSPF က ပုိျမန္တယ္လုိ႔မသိတာပါဘဲ။ အထက္မွာေဖၚျပခဲ့တဲ့ တြက္နည္းကုိၾကည့္ရင္ ၁ Gbps အျမန္ႏုွံးရွိတဲ့ ၾကဳိးကုိလည္း OSPF က တန္ဖုိး ၁ လုိ႔တြက္ခ်က္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီျပသနာကုိေျဖရွင္းခ်င္ရင္ေတာ့ အထက္ကတြက္နည္းမွာ တည္ကိန္းကုိ ၁၀၀ Mbps ထက္ၾကီးတဲ့တန္ဖုိးတစ္ခုနဲ႔အစားထုိးတြက္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
Cisco IOS မွာ
ospf auto-cost reference-bandwidth [၁၀၀ Mbps ထက္ၾကီးေသာတန္ဖုိးတစ္ခု]

Juniper JUNOS မွာ
reference-bandwidth [၁၀၀ Mbps ထက္ၾကီးေသာတန္ဖုိးတစ္ခု]
ဆုိျပီးျပင္လုိ႔ရပါတယ္။

OSPF ကုိသုံးတဲ့ Network တစ္ခုမွာ ၾကားထဲမွရွိတဲ့ ၾကဳိးေတြရဲ့ တန္ဖုိးစုစုေပါင္းအနည္းဆုံးျဖစ္ရင္ "အေကာင္းဆုံးလမ္းေၾကာင္း" ျဖစ္တယ္လုိ႔ယူဆမွာျဖစ္ပါတယ္။ RIP မွာေပးခဲတဲ့ဥပမာကုိ ျပန္သုံးရရင္ ပထမလမ္းေၾကာင္းက တန္ဖုိး ၃၀ (၁၀ + ၁၀ + ၁၀) ျဖစ္ျပီး၊ ဒုတယလမ္းေၾကာင္းက တန္ဖုိး ၂၀၀ (၁၀၀ + ၁၀၀) ျဖစ္တာေၾကာင့္ ပထမလမ္းေၾကာင္းကုိ "အေကာင္းဆုံးလမ္းေၾကာင္း" အျဖစ္ဆုံးျဖတ္ျပီး သုံးစြဲမွာျဖစ္ပါတယ္။


IS-IS (Intermediate System to Intermediate System)
OSPF နဲ႔တျပိဳင္ထဲလုိတီထြင္ခဲ့တာျဖစ္ျပီး (RFC 1142) မွာအေသးစိတ္ဖတ္ၾကည့္ႏုိင္ပါတယ္။ IS-IS ကုိ (အိုက္စ္ အစ္စ္) လုိ႔အသံထြက္ၾကပါတယ္။ IS-IS က OSPF အလုပ္လုပ္ပုံနဲ႔ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားတူပါတယ္။ ဥပမာ Link State ကုိသုံးတာတုိ႔၊ Dijkstra ရဲ့ SPF Algorithm ကုိသုံးတာတုိ႔ေပါ့။ ဒါေပမယ့္ OSPF လုိ bandwidth အေျခခဲ့တဲ့ နည္းကုိ ကုိမသုံးဘဲ လူကုိယ္တုိင္ျပင္ခြင့္ရွိတဲ့ metric ကုိသုံးပါတယ္။ IS-IS router ရဲ့ default metric ကေတာ့ ၁၀ ျဖစ္ပါတယ္။ OSPF က IP Routing အတြက္တီထြင္ခဲ့တာျဖစ္ျပီး IS-IS ကေတာ့ IP အတြက္သာမက အျခား layer-3 protocol ေတြမွာပါ အသုံးျပဳႏုိင္ေအာင္တီထြင္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။

OSPF နဲ႔ IS-IS သမုိင္းတပုိင္းတစ
OSPF ကုိ အေမရိကက အဖြဲ႔အစည္းျဖစ္တဲ့ IETF (Internet Engineering Task Force) ကဦးေဆာင္တည္ထြင္ခဲ့တာျဖစ္ျပီး၊ IS-IS ကုိ ဥေရာပက အဖြဲ႔အစည္းျဖစ္တဲ့ ISO (International Standard Organization) ကဦးေဆာင္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ အေမရိကကလူေတြက ျမန္ျမန္အေကာင္အထည္ေဖၚဖုိ႔၊ လက္ေတြ႔အသုံးတည့္ဖုိ႔ လုပ္ခ်င္ကသူမ်ားျပီး ၊ ဥေရာပကလူေတြက ျပီးျပည့္စုံဖုိ႔၊ အဖြဲ႔အစည္းေပါင္းစုံက လူေပါင္းစုံသေဘာတူဖုိ႔ျဖစ္ခ်င္ၾကသူေတြ မ်ားပါတယ္။ Networking ကုိေလ့လာသူတုိင္း IETF ရဲ့ TCP/IP ေလးလႊာစံနစ္နဲ႔၊ ISO ရဲ့ OSI ခုႏွစ္လႊာစံနစ္ကြာတာကုိ သတိျပဳမိၾကမွာပါ။ ဥေရာပက လူေတြ IS-IS ကုိမျပီးႏုိင္ မစီးႏုိင္ေရးေနတာကုိ မေစာင့္ႏုိင္တဲ့အတြက္ IETF ကလူေတြက လက္ေတြ႔ျမန္ျမန္အသုံးျပဳႏုိင္မဲ့ OSPF ကုိေရးခဲ့ၾကတာပါ။ IETF နဲ႔ OSI တုိ႔အဲဒီအခ်ိန္ကမၾကာခဏ အျငင္းပြားၾကပါတယ္။
၁၉၉၂ IETF ေဆြးေႏြးပြဲမွာ MIT က Professor David D. Clark က ISO နဲ႔ IETF ရဲ့ကြာျခားပုံကုိ ဒီလုိေရးခဲ့ပါတယ္။
We reject: kings, presidents and voting.
We believe in: rough consensus and running code

EIGRP (Enhanced Interior Gateway Protocol)
Cisco က စတန္းဖုိ႔ သုေတသနက ေရးသားခဲ့တဲ့ Dual (Diffused Update Algorithm) ကုိအေျခခံျပီး တီထြင္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ Cisco မူပုိင္ျဖစ္တာေၾကာင့္ Cisco ကထုတ္လုပ္တဲ့ Router ေတြမွာသာအေတြ႔ရမ်ားပါတယ္။ အျခား Router ထုတ္လုပ္သူက EIGRP ကုိ သူတုိ႔ Router မွာပါခ်င္ရင္ Cisco ကုိ ပုိက္ဆံေပးရတာေပါ့။ EIGRP မွာေတာ့ "အေကာင္းဆုံးလမ္းေၾကာင္း" ကုိတြက္ဖုိ႔အတြက္ ၾကိဳးရဲ့အျမန္ႏွုန္း (bandwidth) နဲ႔ ၾကဳိးေပၚမွာၾကာတဲ့အခ်ိန္ (delay) ေတြကုိသုံးျပီး ေဖၚမ်ဴတာ တစ္ခုမွာ တြက္ခ်က္ပါတယ္။ အဲလုိတြက္ခ်က္လုိ႔ရလာတဲ့ တန္ဖုိးကုိ composite metric လုိ႔ေခၚပါတယ္။
အဲဒါအျပင္ ၾကိဳးဘယ္ေလာက္အလုပ္ရွုပ္ေနသလဲ (load)၊ ၾကိဳးကဘယ္ေလာက္စိတ္ခ်ရသလဲ (reliability) နဲ႔ ၾကိဳးေပၚမွာသယ္ႏုိင္တဲ့ frame ရဲ့အရြယ္အစား (MTU - Maximum Transfer Unit) တုိ႔ကုိပါ လုိအပ္ရင္ ေဖၚမ်ဴလာမွာ ထဲ့တြက္လုိ႔ရပါတယ္။
EIGRP တြက္ခ်က္ပုံကုိ ဒီမွာ ေလ့လာႏုိင္ပါတယ္။

တစ္ခုေျပာခ်င္တာကေတာ့ - OSPF မွာ အျမန္ႏွုံး (bandwidth) ကရလာတဲ့တန္ဖုိးေတြရဲ့ စုစုေပါင္းရလာဒ္ေပၚမွာ အေျခခံျပီး "အေကာင္းဆုံးလမ္းေၾကာင္း" ကုိဆုံးျဖတ္တာျဖစ္ျပီး ၊ EIGRP မွာ အၾကီးဆံုးအျမန္ႏွုံး (highest bandwidth) နဲ႔ အငယ္ဆုံးၾကာတဲ့အခ်ိန္ (lowest delay) ကုိသာယူျပီးတြက္ခ်က္တာျဖစ္ပါတယ္။