အေမရိက ကြန္ျပဴတာ အလုပ္ (၃) - လခ အျပင္ . .

အလုပ္ရွာတဲ့အခါ လခဘယ္ေလာက္ရမလဲဆုိတာ ပထမဦးဆုံးေမးတဲ့ ေမးခြန္းျဖစ္ေလ့ရွိပါတယ္။
လခအျပင္ အျခားေရးၾကီးတဲ့ အက်ဳိး၊ အခြင့္အလမ္းေတြဟာ လခတဲ့ ပုိအေရးၾကီးေလ့ရွိပါတယ္။
ကၽြန္ေတာ္ စဥ္းစားမိသေလာက္ ေရးသြားပါမယ္။

၁။ ပင္စင္ (၁ ႏွစ္ကုိ ေဒၚလာ ၅၀၀၀ မွ ၁၅၀၀၀)
၂။ ဘုိးနပ္စ္
၃။ က်န္းမာေရး အာမခံ (၁ ႏွစ္ကုိ ေဒၚလာ ၅၀၀၀ ခန္.)
၄။ စေတာ့ ေအာ္ပရွင္
၅။ ခြင့္ရက္ (ခြင့္ ၁ ရက္ = လခရဲ. ၀.၄% ခန့္)
၆။ ေက်ာင္း ၊ သင္တန္း တက္ခြင့္ (၁ ႏွစ္ကုိ ေဒၚလာ ၅၀၀၀ - ၁၀၀၀၀ ခန္.)

၁။ ပင္စင္
အသက္ၾကီးလုိ. အလုပ္မလုပ္ႏုိင္ေတာ့တဲ့အခါ ဘယ္က၀င္ေငြရမလဲ?
ပင္စင္ (Pension) ဆုိတာ အလုပ္ရွင္က ေပးတာျဖစ္ျပီး၊ အာမခံခ်က္ သိပ္မေကာင္းပါဘူး။ အေကာင္းဆုံးကေတာ့ IRA (Individual Retirement Account) နဲ. 401K Plan ျဖစ္ပါတယ္။ ၾကယ္ျပန္.တဲ့အေၾကာင္းအရာျဖစ္လုိ. အေသးစိတ္သိခ်င္လ်င္ အလုပ္ရွင္ရဲ. HR (Human Resources) Department မွာ စံုစမ္းၾကည့္ပါ။ အင္တာနက္မွလည္း ရွင္းျပထားတာေတြ အမ်ားၾကီးရွိပါတယ္။
ကၽြန္ေတာ္ေျပာခ်င္တာ တစ္ခုေတာ့ရွိပါတယ္။ အလုပ္ေကာင္းရင္ အလုပ္ရွင္က IRA (သုိ.) 401K Plan မွာ ကုိယ္ စုသေလာက္ လုိက္စုေပးပါတယ္။ ဆုိပါစုိ. ကုိယ္က ၁ ႏွစ္ကုိ ေဒၚလာ တစ္ေသာင္း စုမယ္ဆုိရင္၊ အလုပ္ရွင္က တစ္ေသာင္း လုိက္စုေပးပါတယ္။ အဲဒီပုိက္ဆံက အသက္ ၅၉ ခြဲ မတုိင္ခင္ ထုတ္လုိ. မလြယ္ပါဘူး။
ပုိေကာင္းတဲ့ အလုပ္ဆုိရင္ ကုိယ္ မစုခ်င္ရင္လဲ အလုပ္ရွင္က ထည့္ေပးပါတယ္။
အလုပ္အသစ္ လက္ခံေတာ့မယ္ဆုိရင္၊ အလုပ္ရွင္မွာ IRA (သုိ.) 401K Plan ရွိသလား။
ရွိရင္ အလုပ္ရွင္က ဘယ္ေလာက္လုိက္ စုေပးလဲ၊ ဘယ္လုိ လုိက္စုေပးလဲ ဆုိတာ ကုိေမးပါ။ (matching လုိ. ေခၚပါတယ္၊)
လခ ခ်င္းတာတဲ့ အလုပ္ႏွစ္ခု ကုိေရြးမယ္ဆုိရင္ Retirement Matching Plan ေကာင္းတဲ့ အလုပ္ရွင္ကုိ ေရြးသင့္ပါတယ္။

၂။ ဘုိးနပ္စ္
တခ်ဳိ. အလုပ္ေတြမွာ Bonus ဟာ လခထက္မ်ားတာ၊ လခ ေလာက္နိီးနီး ရတာမ်ဳိးရွိပါတယ္။ ဘယ္အလုပ္ရွင္ကမွေတာ့ Bonus ဘယ္ေလာက္ရမယ္လုိ. အာမခံ မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ Bonus ကုိ ေပးပုံးလည္း အမ်ဳိးမ်ဳိး ရွိပါတယ္။ ၃ လ ၊ ၆ လ ၊ ၁ ႏွစ္ တစ္ခါ စသျဖင့္ေပါ့။
အလုပ္အသစ္ လက္ခံမယ္ဆုိရင္၊ အလုပ္ရွင္မွာ Bonus စံနစ္ ရွိသလား၊ ဘယ္လုိေပးသလဲ၊ ပ်မ္းမ်ွခ်င္းဘယ္ေလာက္ေပးလဲ ဆုိတာ ကုိေမးပါ။
ကုိယ့္ကုိ အလုပ္ရွင္က အရမ္းလုိခ်င္ေနမွန္းသိရင္ အလုပ္၀င္ Bonus ေတာင္းလုိ.ရႏုိင္ပါတယ္။ ၁၉၉၈၊ ၉၉ ပတ္၀င္းက်င္က ကြန္ပ်ဴတာအလုပ္ေတြ အရမ္းေခတ္စားခဲ့ပါတယ္။ တခ်ဳိ. Programmer ေတြကုိ အလုပ္လက္ခံရင္ Ferarri ျပဳိင္ကား အလုပ္၀င္ Bonus အေနနဲ. ေပးတယ္လုိ. ၾကားဖူးပါတယ္။

၃။ က်န္းမာေရး အာမခံ
အေမရိကမွာ ေဆးဖုိး၊ ေဆးရုံဖုိး၊ ဆရာ၀န္ဖုိး အရမ္း ၾကီးေလးပါတယ္။ Accident တစ္ခုခုျဖစ္လုိ. ေဆးရုံမွာ ၁ ပတ္ေက်ာ္ေက်ာ္ ေလာက္ ေနမယ္ဆုိရင္ ေဒၚလာ ၅ ေသာင္းေလာက္နီးနီးကုန္သြားႏုိင္ပါတယ္။
က်န္းမာေရးအာမခံဟာ မရွိမျဖစ္ လုိပါတယ္။ သြား အာမခံကုိလည္း သတ္သတ္၀ယ္ဖုိ.လုိပါတယ္။
အလုပ္ရွင္ အမ်ားစုက အာမခံရဲ့ တခ်ဳိ.တ၀က္ကုိေပးျပီး၊ အလုပ္သမားက က်န္တာကုိ ေပးရပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္မွာ က်န္းမာေရးအာမခံ တစ္လကုိ ေဒၚလာ ၄၀၀ ခန္.ေပးရပါတယ္။ မိသားစုရွိရင္ ဒိထက္ပုိမ်ားမွာေပါ့။
အရမ္းေကာင္းတဲ့ အလုပ္ေတြမွာ အလုပ္ရွင္က က်န္းမာေရးအာမခံ အားလုံးေပး ေပးပါတယ္။ အဲလုိ အလုပ္ရွင္မ်ဳိး ေတာ္ေတာ္ ရွားပါတယ္။

၄။ စေတာ့ ေအာ္ပရွင္
Stock Option ကုိ ဗမာအသံထြက္အတုိင္း ေရးရတာ ရီရတယ္လုိ.ထင္ပါတယ္။
အလုပ္အသစ္မွာ Stock Option ၀ယ္ခြင့္ရ တယ္ဆုိရင္ ေသခ်ာေပါက္၀ယ္ပါ။ အလုပ္ရွင္ လုပ္ငန္း ေအာင္ျမင္ရင္ ကုိယ္လည္း ပုိက္ဆံ အၾကီးအက်ယ္ ရဖုိ.က ဒီလမ္းတစ္ခုဘဲ ရွိပါတယ္။ Goolge က အလုပ္သမားေတြ သန္းၾကြယ္သေဌးေတြျဖစ္သြားၾကတာ Stock Option ေၾကာင့္ပါ။
အလုပ္အသစ္ လက္ခံမယ္ဆုိရင္၊ Stock Option Plan ရွိမရွိေမးပါ၊ မရွိဘူးဆုိရင္လည္း အလုပ္စစခ်င္း Stock Option ေပးဖုိ.ေတာင္းပါ။ ကိုယ့္ဘက္က ဘာမွ ရွုံးစရာမရွိပါဘူး။

၅။ ခြင့္ရက္
အလုပ္မွ စလုပ္ရေသးဘူး၊ ခြင့္အေၾကာင္း စေျပာေနျပီ - လုိ.မထင္ပါနဲ.။
ခြင့္ရက္ ၅ ရက္ တုိးရတာ၊ လခ ၂% တုိးတာနဲ. တူတူပါဘဲ။
ခြင့္ရက္ကုိ
- က်န္းမာေရးနဲ. ဆုိင္တဲ့ခြင့္ (sick days)
- ကုိယ္ေရး ကုိယ္တာခြင့္ (personal days)
- ခရီးသြား ခြင့္ (vacation days)
- အစုိးရ ရုံးပိတ္ရက္ (holidays)
ဆုိျပီး ခြဲထားေလ့ရွိပါတယ္။ အလုပ္သက္တမ္းၾကာတာနဲ.အမ်ွ၊ ခရီးသြား ခြင့္ ပုိရေလ့ရွိပါတယ္။
အလုပ္ စ စခ်င္း ခြင့္ဘယ္ေလာက္ရမွာလဲ၊ ဘယ္ႏွစ္ ႏွစ္ၾကာရင္ ခြင့္ရက္ ဘယ္ေလာက္ ထပ္တုိးမွာလည္း၊ ဆုိတာကုိ စုံစမ္းပါ။ ခရီးသြားခြင့္ ကုိ တစ္ႏွစ္အတြင္းမွာ ကုန္ေအာင္ မသံုးျဖစ္ရင္္၊ ေနာက္ႏွစ္ကုိ သယ္လုိယ ရ မရကုိလဲ စုံစမ္းပါ။

၆။ ေက်ာင္း ၊ သင္တန္း တက္ခြင့္
အလုပ္ရွင္က ပုိက္ဆံ ေပးမဲ့ ေက်ာင္း၊ သင္တန္း၊ အစီအစဥ္ရွိမရွိ ။ ရွိရင္ ၁ ႏွစ္ကုိ ဘယ္ႏွစ္ေခါက္၊ ဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာ ခြင့္ျပဳတယ္ဆုိတာကုိ ေမးပါ။ School ၊ Training (သုိ.) Conference ကုိသြားရင္ ေလယာဥ္ စရိတ္၊ ဟုိတယ္ စရိတ္ ၊ စားစရိတ္ ေပါင္းရင္ ေတာ္ေတာ္ ကုန္က်ပါတယ္။ ကုိယ့္အတြက္ လည္း ပညာတုိးတာမုိ. မရွိမျဖစ္လုိအပ္တယ္လုိ.ထင္ပါတယ္။